2018/09 Advaita Post september 2018

ap2018-08.jpg

Uit een gesprek met Douwe Tiemersma, te Gouda 4 maart 1981
 
Uit: Yoga en Vedanta 23 nr. 2 (juni 1981), 68-70
​

(Na een stilte)
DT: In het algemeen is het belangrijk om met een stilte te beginnen. Wanneer het goed is vindt hierbij een omkering plaats van de alledaagse situatie. Hierin ben je naar buiten gekeerd, ben je gericht op allerlei zaken, die je belangrijk vindt, die anderen belangrijk vinden. Steeds is er een gerichtheid van binnen naar buiten vanuit het centrum worden allerlei lijntjes met haakjes uitgegooid naar de wereld. Zo kom je vast te zitten.
Maar er gebeurt meer bij de beweging van binnen naar buiten. De beweging, de gerichtheid, maakt zelf de wereld. Hierdoor maak je je een wereld die als werkelijk wordt gedacht en ervaren. Je ondergaat dan allerlei invloeden die van de wereld naar het centrum terugkeren. In eerste instantie schep je de wereld waaraan je vastzit, in tweede instantie denk je dat een werkelijke wereld je beïnvloedt. Wanneer je rustig zit kun je je gemakkelijk bewust worden van deze hele situatie, dit hele proces; bewust van de wereld en van jezelf in de wereld: bewust van je gezichtszintuig en de overeenkomstige zichtbare wereld, bewust van je gehoorszintuig en de overeenkomstige wereld van de geluiden, enzovoorts. Wees vooral bewust van jezelf als centrum van al die stralen die naar de wereld gaan en vanuit de wereld op je af komen. Dat centrum is het ego, de plaats waar alle lijnen zich kruisen. Wees je je daar bewust van. Dan verschijnt de hele wereld, het lichaam en het ego in het bewustzijn. Dat is een heel belangrijk beginpunt om verder te komen: dat er geen objectieve, geprojecteerde wereld meer is, maar dat alles gezien wordt in de ruimte van het bewustzijn, dat je zelf bent. Dan kun je gaan beseffen dat je degene bent die zich van dat alles bewust is, dat je onbeperkt bewustzijn bent. Vraag je je af: ‘Wat ben ik, nu ik me helemaal heb teruggetrokken’. Je bent dan niet meer het ikje als kruispunt van de relaties, want je ziet het allemaal gebeuren. Je ziet hoe alles zich afspeelt, lichamelijk, emotioneel, geestelijk. Je kan er een verhaal over vertellen. Wanneer je je er niet van bewust zou zijn, kun je dit niet. Wanneer je er een verhaal over kunt vertellen is het iets objectiefs, en wanneer het iets objectiefs is ben je het zelf niet. Dan kun je het pakken veranderen. Je kunt er iemand anders bij roepen en zeggen: ‘Moet je eens kijken daar. Kijk eens wat zich daar afspeelt’.
Eigenlijk is deze situatie er erg vaak. Wanneer je andere mensen verantwoordelijk stelt voor hun daden, houdt dit in, dat ze ook iets anders hadden kunnen doen, dat ze met oude gewoonten hadden kunnen breken. Hoe kun je dat? Wanneer er vrijheid is ten aanzien van het eigen gedrag, van wat zich normaal afspeelt. Buiten zeer speciale gevallen wordt men verondersteld het gedrag te kiezen, waar dat nodig is te veranderen. Hoewel het vaak niet zo afstandelijk toegaat, is er toch een stuk vrijheid van keuze. Je gaat niet op in het leven, in de wereld. Je kunt het lichaam zien functioneren en gebruiken als een instrument. Word je dan bewust van jezelf als vrijheid. Het eerste vind je ook in het Westerse denken. Deze volgende stap niet of nauwelijks. Je bent jezelf als bewust-zijn. Besef dat werkelijk. Dan heb je je zwaartepunt van jezelf verlegd van de plaats vlak achter je ogen, als snijpunt van de relaties met de wereld, gedoken in het lichaam om allerlei dingen te gaan doen, naar achteren, naar binnen, of hoe je het ook wilt aangeven, vrij van dat beperkte gebied.
Vanuit de wereld waar van alles gedaan wordt, waargenomen en gedacht wordt, de wereld van spanningen en gerichtheden, naar de vrijheid. Daarin is ook de beperkte wereld wel opgenomen, maar in eerste instantie is er de afstand, het loslaten. Dan ga je alles in het bewustzijn zien, in het ik-ben. Dan pas ben je jezelf, waarin alles gebeurt: bewust-zelf-zijn.
Zie jij dit ook zo?

Bezoeker: Nee, nog niet Het verleggen van het zwaartepunt vind ik een heel moeilijke zaak.
DT: Af en toe gebeurt het wel. Wanneer je in je herinnering teruggaat.
Bez.: Ja, misschien wel, maar het is voor mij nog niet duidelijk. Wanneer je in alle rust en stilte zit lukt het wel aardig, maar word je weer geconfronteerd met de wereld, dan komen al die oude dingen weer terug,
DT: Wanneer je zegt: wanneer ik rustig zit lukt het aardig, moet je toch de betekenis van de woorden enigszins herkennen.
Bez.: Jazeker. Ik kan het alleen niet toepassen.
DT: Af en toe blijkbaar wel enigszins en dan moet het steeds weer lukken. Je weet waar het in eerste instantie om gaat. Wanneer je je er steeds weer gedurende de werkdag, in de week, op richt wordt het steeds meer werkelijk. Dat is de enige weg, Dat is de meditatie: dat hele proces van inkeer in jezelf, het beseffen van jezelf, de rest laten ontspannen, laten wegvloeien, terwijl je helder, bewust blijft, zonder vorm. Zo alles in het bewustzijn gaan zien. Dat moet je steeds weer opnieuw beoefenen. Steeds maar weer de oude gerichtheden op de wereld doorbreken, de wereld niet meer groot en objectief zien, de wereld waarin van alles zo belangrijk is; niet meer in je handen en benen, in je lichaam opgesloten zitten. Oh, de wereld kan zo groot zijn en hard op je af komen. En het ik is zo klein. Maar zie, dat je zelf de wereld hebt opgeblazen en hard hebt gemaakt. Dan valt er heel wat weg.
Bez.: Dan valt er heel wat weg, Maar bij mij is er de angst voor dreiging, geweld.
DT: Daar heeft iedereen mee te maken, vroeg of laat; al is het uiteindelijk de concrete dood. Het kan op je af komen, levensgroot. Maar laat dat nu eens werkelijk komen. Breng de moed op om het te laten gebeuren. De bewustwording van die hele situatie is dan erg gemakkelijk. Wanneer de bedreiging onafwendbaar is, ga je tot jezelf inkeren en onstaat er de scheiding van jezelf en het ego dat wordt aangevallen. Haast automatisch krijg je de juiste beweging, wanneer je werkelijk de hele zaak accepteert. Wanneer de bedreiging werkelijk onafwendbaar is, moét je het accepteren. En als je helder blijft, wordt je ervan bevrijd. De grenzen vallen weg en er is nog alleen bewustzijn, waarin dan misschien wel wat gebeurt. Vroeg of laat komt die situatie: óf in de nauwe begrenzingen blijven met geweldige angsten en spanningen, óf alles accepteren en bewust vrij-zijn. Daarom gaat het en dat kan hier en nu komen. Dat is de diepte van yoga. Zolang je vastzit in het ego blijven de spanningen. Door het gevaar op eigen niveau te bevechten versterk je het, wordt het steeds groter. Maar doorzie het als geheel. De vijand schep je zelf, evenals het ikje. Wanneer je je ik kunt loslaten maakt het niet werkelijk meer uit wat er gebeurt op het niveau van het lichaam en de wereld. In de vrijheid blijkt dat, voor zover de wereld en het lichaam doordraaien, alles ‘op de meest juiste wijze plaatsvindt’. Moeilijkheden lossen zich als vanzelf op. Ze worden niet meer opgeblazen, omdat het ik zich er niet meer aan vasthecht. Alles wat nog moet gebeuren, gebeurt, ontspannen. Het zoekt de gemakkelijkste bedding om weg te stromen. De energieën werken zich nog uit, maar zonder spanningen. Het proces wordt niet meer verstoord, omdat een ik zich ermee bemoeit. Besef dat je als bewust-zijn onbegrensd bent.
Bez.: Hoe moet je nu omgaan met een ernstige zieke? Een vriendin van mij heeft zwaar kanker. Zij zit er helemaal in en heeft erge pijn. Als ik haar dit zou willen vertellen, zou ik hiermee niet bij haar kunnen aankomen. Dit zou geen adequate manier zijn om met haar te praten, omdat ze zo'n vreselijke pijn heeft
DT: Dat hangt niet zo zeer van haar af als wel van jou. Moet je direct proberen het lijden van de wereld te verlichten? Ja, ook. Maar het belangrijkste hierbij is je eigen situatie zo ontspannen en helder mogelijk te laten worden, zodat het helpen vanzelf gaat. Wanneer er allerlei zaken zijn die vastzitten bij jezelf, wanneer je zelf bang bent voor de dood, merk je dat je die ander niet goed kunt helpen. Wanneer je zelf helemaal open bent, komen de woorden en handelingen die op dat ogenblik het meest geschikt zijn vanzelf. Richt je dus primair op je eigen openheid, dan komt alles wat nodig is vanzelf. Dat merken anderen heel duidelijk en daar hebben ze juist het meeste aan. Laat alles vanzelf komen en denk er niet over na.