2015/09 Non-dualiteit ervaren

 Jaargang 16 nr. 9 (1 september 2015)

Tekst Satsang

Uit een inleiding en gesprek met Douwe Tiemersma 11 maart 2001 te Heerenveen
 
Non-dualiteit ervaren
 
Blijf helder, terwijl je zo heerlijk stil zit en alles open is…
Steeds wanneer je denken even stopt, is er die stilte. Intern kun je je daar bewust van zijn. Je gaat zitten, de ontspanning komt, de stilte komt.
Het kan zijn dat het helemaal stil blijft en dat er niets is. Dat is prachtig. Maar, zo zeggen velen, na verloop van tijd begint toch weer het denken op te spelen en alles gaat op de oude manier verder. Bepaalde ervaringen, herinneringen en verwachtingen gaan werken en dan ga je denken. Hoe is dat mogelijk? Omdat je niet voldoende intern bewust was van die leegte. Blijf dus intern helder bij jezelf, zodat je ervaart: nu is er helemaal niets en dat is goed. Pas dan is alles goed.
 
Deze sfeer is er in het hier en nu. Maar, steeds en overal is er het hier en nu. Je loopt naar dit gebouw, je ziet de bloemen en je hoort de vogels. Het is in alle stilte en leegte perfect zoals het is. Dit kun je bij jezelf bewust worden en intern steeds duidelijker vaststellen. Dat uiteindelijke wat je altijd gezocht hebt, is steeds weer heel duidelijk aanwezig in je eigen sfeer wanneer je maar helderheid betracht. Dan heb je ook door wanneer het eens even helemaal leeg is. Je merkt op dat je zit na te denken, dat er even niets is en dat even later het nadenken weer verder gaat. In de tussenperiode was er helemaal geen vorm, geen gedachte, geen beeld. Daarna ga je je in de herinnering weer aansluiten bij dat wat voor die leegte aanwezig was aan gedachtevormen en dan gaat het denken weer op de oude manier verder. Je hebt er niets van geleerd dat het even echt stil was. Wanneer je helder blijft, ontstaat er een intern weten van die stilte. Terwijl je intern bewust blijft, stel je vast dat er geen denken is en dat er niet iemand is die zit te denken. In de stilte ben je zelf niet meer als persoon aanwezig. Dat kun je intern heel duidelijk vaststellen. Als je heel helder bent, zie je ook langzamerhand de oude vormen terugkeren en kun je ze toch loslaten. Leegte wordt dan niet verstoord door vormen.
 
Vaak is er een situatie die niet zo rooskleurig is en waarin er een verlangen is naar heelheid. Als je dan niet wordt meegesleept door je gevoelens en gedachten, maar een onderzoek naar je situatie gaat doen, verdwijnen de problemen steeds meer. Het kernpunt van dat onderzoek is dat je helder blijft, bewust aanwezig bent. Datzelfde bewustzijn blijkt dan ook de kern te zijn van de heelheid die je zocht. De methode van onderzoek van het problematische ik heeft de oplossing van de problemen al in zich: bewust-zijn. Het is het belangrijkste dat ieder mens heeft: bewustzijn, het kunnen nadenken over zichzelf. Over de eigen situatie gebeurt dat voortdurend. We zeggen dat het typisch menselijk is dat we over onszelf na kunnen denken, over onszelf kunnen spreken. Dat is zo, maar heel gauw wordt dat vermogen misbruikt door allerlei problemen te scheppen: ik heb het moeilijk en had ik nou maar betere omstandigheden. Maar, dit denken valt regelmatig weg. Gedurende de dag steeds wanneer er even een leeg ogenblik is, ‘s nachts wanneer je droomloos slaapt. Wanneer er intern een stuk helderheid blijft, stel je vast dat er in deze situatie geen ik meer is. Wanneer er geen ik-gedachten meer zijn, is elke zorg om dat ik verdwenen. Steeds weer zie je dat deze zorg om dat ik, dat ik-centrisme, wegvalt.
 
Die ik-spanning moet ook wel regelmatig afwezig zijn, want anders zou je doodvermoeid worden. Mensen die er werkelijk helemaal in zitten, worden dan ook overspannen. De ik-spanning werkt voortdurend door, ook in het gewone werk. Daarin wil je iets bereiken. Ook als het niet voor jezelf is, wil je toch iets bereiken, je zet je ervoor in. Dat is de meest voorkomende structuur van het westerse denken en dat vinden we de gewone situatie. Steeds weer wordt je gezegd je voor een taak goed in te zetten en hiervoor verantwoordelijk te zijn. Dit moet je nog doen en dát moet je juist niet doen. Wanneer er even een leegte is, wordt gezegd dat er dan helemaal niets is en dat er dan geen ervaren mogelijk is. Maar het punt is juist dat je de leegte wel degelijk intern kunt ervaren, niet meer als persoon, maar als een onpersoonlijk bewust-zijn. Je stelt nog vast: ja, dit is het. Als je geweldig gelukkig bent, valt elke structuur van ik-zijn weg. En toch,  intern stel je vast: dit is het. Als het omvattende, de heelheid, de non-dualiteit, aanwezig is, heb je niet meer te maken met een persoon met ik-spanning. Die is verdwenen, terwijl er wel een non-dualiteit aanwezig blijft en die sfeer is niet verschillend van jezelf. Dus daarom wordt die sfeer traditioneel het Zelf genoemd. Je ervaart dat dit inderdaad je eigen sfeer is, los van alle vormen, vrij van alle denkbeelden. Dat ben je Zelf in de hoogste mate, veel meer dan de vormen die je van jezelf schept. Het is ook ananda, het overweldigende, heel intense geluksgevoel. Dat wordt zo intens en zo universeel, dat het overduidelijk is: dit is het, los van alle condities, niet beperkt door vormen.
 
Dat is niet iets wat je door bepaalde methoden kunt bereiken. Bij methoden heb je een bemiddeling, de middelen die op de weg naar het einddoel moeten helpen. Maar dat kan niet, wanneer het gaat om het absolute. Elk middel als weg is daarbij een hindernis. Een weg is een middel om een bepaalde plaats te bereiken. Er is dan de structuur: uitgangspunt, weg en doel. Alles is gedefinieerd door de plaats die het inneemt in deze structuur. Wanneer het doel niet gedefinieerd kan worden omdat het leeg is, is er ook geen weg, en is er ook geen middel. Het enige is dat je gaat zitten en alles laat ontspannen. Dan valt alles weg. Toch blijft er iets over. Wat? Dat is datgene waarin de vormen opkomen en weer verdwijnen. En je stelt nog vast: dit ben ik zelf in de hoogste mate. Ze kunnen me alles afnemen en wat blijft er over: Dit. Het is dus altijd aanwezig, je hoeft het niet ergens op te zoeken, het is steeds de grondslag van alles wat er is, ook  de grondslag van je eigen vormen. De vormen komen erin op en verdwijnen weer, wanneer alleen maar de helderheid aanwezig blijft. Dan mag er gebeuren wat er gaat gebeuren. Dat maakt allemaal niets meer uit. Condities hebben niets met Zelfzijn te maken. Iedereen heeft er een zekere kennis van, intern weet van. Dan is er ook niets anders te doen dan daar maar bij te blijven. Je hoeft niets te doen. Je kan ook niet meer doen dan deze dimensie open te laten. Laat deze dimensie maar open. Dan lost alles wat zich weer dreigt te verharden weer op. Het is dus een intern heel duidelijk bewustzijn van Dit.
 
Wanneer je dan nog eens terugkijkt, herken je dat Dit altijd al in je verlangen aanwezig was. Het verlangen uitte zich in allerlei vormen, in allerlei constructies. Vele waren aangedragen door de mensen om je heen, door de groep waar je in verkeerde. Maar, je ziet de betrekkelijkheid van al die vormen en de oorzaak van de onvervuldheid van je diepe verlangen: het vast blijven zitten aan de vormen die per definitie beperkt zijn, terwijl je verlangen onbeperkt was. Elk beperkt verlangen heeft in zich het oneindige verlangen naar eenheid met alles en iedereen, naar het laten verdwijnen van alle scheidingen.
 
Het enige dat telt, is dus je zozeer te ontspannen dat de scheidingen verdwijnen. Blijf daarbij intern helder, zodat je steeds precies ziet hoe het zit. Aan de ene kant is er dan het zien van de punten waar je nog aan vast zit en van de beperkingen die zich weer dreigen voor te doen. Door het zien ervan als verschijnselen die opkomen en weer verdwijnen zijn ze los te laten. Aan de andere kant, teruggaande naar je Zelf, is er het intuïtieve weten dat Dat zich volledig zal manifesteren, wanneer je je in die bron laat ontspannen, je daarin laat zakken. Die uiteindelijke Eenheid is er allang en gaat vooraf aan alle vormen. Nu, ontspanning is niet moeilijk, toch?
 
Bezoeker: Dat kan heel moeilijk zijn.
 
Waardoor komt die moeilijkheid dan?
 
Dat ik me laat verleiden tot reageren op de omstandigheden waarin ik op dat moment ben.
 
Ga nu eens helemaal terug. De problematiek ontstaat al in een iets eerdere fase. Ga maar kijken. Er is een problematische zaak die vooraf gaat aan je reageren en laten verleiden. Het is heel belangrijk om dat te zien, want anders laat je je steeds weer verleiden.
Op dit moment mis ik de boot, denk ik.
 
Je zegt: ‘Ik laat me verleiden door omstandigheden.’ Wie is dat ‘ik’ dan? Blijkbaar is er een ik voorafgaande aan dat verleiden, een bepaalde identificatie met een bepaald ik dat zich gescheiden opstelt van de andere dingen. Dat neemt iets waar dat van je is gescheiden. Dan pas is er de verleiding en het meegaan daarin. Dan ben je verloren. De problematiek ligt dus in de vorming van dat ‘ik’. Vanuit de Openheid ontstaat er een interne spanning naar een bepaald punt toe, een centrumgerichte spanning die we ‘ik’ noemen. Daardoor ontstaat er een scheiding met wat buiten dat ‘ík’ ligt en komt er een spanning tussen beide. De vorm van die spanning tussen jezelf en dat andere heeft de eigenschap van verleiding. Het is belangrijk de wortel van de problemen te zien: hoe er een bepaalde concentratie ontstaat tot je ‘ik’. Dan heb je namelijk de hele santenkraam weer terug. Je laat je verleiden door iets anders, omdat je je terugtrekt op een ‘ik’ en vanuit dit ‘ik’ reageer je, omdat je denkt er iets bij te kunnen winnen. Anders zou je dat niet doen. Dat zijn de ik-processen. Zie hoe alles werkt in de vroegste fase van de eerste concentratie, want daar gaat het om.
 
Ik geloof niet dat ik dit helemaal behap.
 
Wanneer je ervaart dat je totaal gelukzaligheid bent, …
 
Ja.
 
Wanneer je dat een klein beetje uit eigen ervaring kent, hoe is het dan mogelijk dat er even later een ongelukkig iemand zit?
 
Dat is omdat ik de realisatie niet totaal heb.
 
Ja, dat is een mooie vaststelling, maar we hadden het over de oorzaak. Hoe werkt het van het een naar het ander? Over dat mechanisme hebben we het nu. Als je dat doorhebt, weet je hoe de beperking dreigt op te komen. Dan pas kun je die laten zitten en dan blijft de gelukzaligheid. Heel simpel.
 
Dat is het waar we mee bezig zijn.
 
Ik spreek er nu alleen over in de zin: heb door wat er gebeurt in de eerst fase, wanneer je dreigt weer op een beperkte manier in een ‘ikje’ terecht te komen. Daar ligt de problematiek. Wanneer je daarin niet helder bent, zit je al weer in de problemen voordat je er erg in hebt. Je zult dus veel helderder moeten zijn. Het heldere vaststellen doe je niet als persoon; dat heldere weten is er: er is helemaal geen ‘ik,’ geen concentratie van een ‘ik’. Maar, je ziet ook wanneer er ergens een concentratie dreigt te komen. Deze vorming van de ik-illusie doorzie je dan en daardoor verliest de vorm alle energie. De tendens tot concentratie blijft een verschijnsel, die zich niet uitwerkt tot een werkelijke inperking van je zelf.
 
Maar dit gaat toch wel iets weg hebben van een gedachtenspel.  Of niet?
 
Zo kan het wel worden geconstrueerd, omdat we er over proberen te praten. Met de woorden verwijs ik naar je eigen vrije bewust-zijn. Wanneer je dat ervaart, stel je vast: er is geen ‘ik’ meer, er is alleen maar universeel aanwezig zijn zonder grenzen en zonder structuur. Prachtig, laat het zo maar voortbestaan. Maar, blijf helder, want wanneer deze er even niet is, dan weet je: dan zit je er zo weer vast en ben je bezig met een gedachtenspel.
 
Dit heeft iets weg van een proces van oefenen.
 
Gedeeltelijk is het een kwestie van gewoontevorming. Tot op de hoogste psychologische niveaus heb je te maken met oude gewoontes en nieuwe gewoontes. Je weet zelf hoe hardnekkig de gewoonte is om steeds maar weer een bepaald denkbeeld over jezelf te vormen, waarvan je zegt: dat ben ik. Het doorbreken van gewoontes is op het psychologische en persoonlijke vlak een oefening. Maar, het belangrijkste dat kan gebeuren is het wegvallen van dat hele persoonlijke vlak. Daar heeft oefenen niets mee te maken. Wanneer je er iets aan wilt gaat doen, bereik je dat juist niet. Het enige is heel stil blijven en heel open. Dan vallen alle vormen in hun belangrijkheid weg. Blijf heel stil heel open, dan blijft het zo, dan blijft het zo.
 
Nou ja, op een gegeven moment moet je handelen. Je zal de trein moeten halen in de morgen.
 
Wanneer het open is en er is bewustzijn van lichaam en wereld, kun je rustig die vormen laten voortbestaan, terwijl toch die openheid blijft. Dat is advaita. Als je kijkt naar je hand, ben je niet helemaal opgesloten in die hand. Nee je kijkt ernaar en je bent je ook bewust van de ruimte. Perkt de hand de ruimte in? Nee. Perkt je lichaam de ruimte in? Nee. Heel eenvoudig. Je wandelt in de vakantie buiten en er is alleen maar open ruimte. Dus het zijn niet de vormen die problematisch zijn. Het is de manier waarop je denkt die problematisch is. Dat gebeurt als je jezelf gescheiden van het andere gaat opstellen: ik ben hier, de trein is daar en ik moet die trein halen. De problematiek zit hem steeds weer in de vorming van het ik. Als deze niet plaatsvindt, blijft er openheid. Als er dan vormen zijn, is dat best; het leven gaat door, de vormen zijn prachtig, de energieën stromen. Hoe meer rijkdom, hoe meer vreugd. Het is allemaal prachtig en wanneer alles weg is, blijft het prachtig.

Boek bespreking

Management en non-dualiteit
 
Douwe Tiemersma (red.)
Paul de Blot SJ, Wilfried Claus, Teun Hardjono, Lars Overhaus, Arun Wakhlu en Johannes Witteveen
 
In bedrijven en organisaties is meer aandacht gekomen voor de oriëntatie op samenhang, eenheid, heelheid, ongescheidenheid, kortom: non-dualiteit. Wat betekent deze ‘niet-tweeheid’ en op welke wijze kan zij in het eigen werk en in de organisatie doorwerken? Deze vragen staan in dit boek centraal.??De auteurs vertellen over de aard en mogelijkheden van non-dualiteit in het leidinggeven, vanuit verschillende invalshoeken. Zij zijn allen geïnspireerd door de vreugde en schoonheid van non-duale openheid. Onderwerpen als 'Wholesome leadership', de spirituele kracht van een organisatie, non-dualiteit op de werkvloer en het niet-regelen van een zeilschip passeren de revue. De auteurs bieden vanuit ervaringen en theoretische beschouwing inzicht in de aard en voordelen van non-dualiteit in de werkomgeving. Het geeft ook praktische handvatten voor wie hier direct mee aan de slag wil.

 
140 blz., paperback
prijs € 15,00
ISBN 978 90 77194 05 8
Klik hier om het boek te kopen
 

De spiritualiteit van ongescheidenheid in werk, bedrijf en organisatie
Bespreking in Koorddanser
 
 
Alle 15 boeken van Douwe zijn te bestellen via de Uitgeverij Advaita link

Bericht van het bestuur

De bibliotheek is overgebracht naar het Nederlands Boeddhistisch archief, hier zal deze geïnventariseerd worden en vervolgens een nieuwe openbare bestemming krijgen. Dit zal in een later bericht bekend worden gemaakt, naar verwachting zal dit enkele maanden in beslag nemen.
Via deze link is een artikel te lezen waarin dit wordt aangekondigd.
  http://boeddhistischdagblad.nl/52282-boekerij-douwe-tiemersma-naar-boeddhistisch-archief/

Het pand waarin van 2006 tot 2013 het Advaita Centrum van Douwe Tiemersma was gevestigd is nu te koop. Fluwelensingel 53, Gouda.
Zie de link :   http://www.funda.nl/koop/gouda/huis-48165703-fluwelensingel-53/

Vermelding zelfstandige projecten

Projecten die zelfstandig zijn doorgegaan volgens de visie en met goedkeuring van Douwe Tiemersma zijn:

- St. AYO : Advaita Yoga Leraren Opleiding.
Het doel van yoga is de realisatie van non-dualiteit, de open heelheid en eenheid, het vrij-zijn van de scheidingen en spanningen die conflicten en lijden veroorzaken.
De AYO heeft als doel studenten een gedegen en ruime yogalerarenopleiding te geven waarin de bevordering van deze realisatie (inzicht en verwerkelijking) centraal staat en die voldoet aan de eisen van de Europese Yoga Unie en de Vereniging Yogadocenten Nederland. Hierin onderscheidt zij zich van andere yogalerarenopleidingen.
Website: www.ayo.nu  Zie ook: open-dag.

- St. JOI : Opleiding  ‘Onbeperkt ontspannen & Inzicht aan jongeren’.
2 x per jaar een korte opleiding. Als Bijscholing erkend door de Vereniging Yogadocenten Nederland.
Zie bij Opleiding op: www.onbeperkt-ontspannen.nl

- AdvaitaStiltegroepen; stiltedagen, -ochtenden, -avonden en -weken.
Voor meer informatie kijk op: www.advaitastiltegroepen.net

- Werkgroep Advaita en Meditatie; maandelijkse bijeenkomsten.
Info:  Yoga-werkgroep  of stuur een email aan Marco Flipse     info@bm-welzijn.nl

Het bestuur van Stichting Openheid ondersteunt het voortbestaan van deze initiatieven van harte en benadrukt dat deze geheel zelfstandig en onder eigen verantwoordelijkheid bestaan. Het bestuur draagt dan ook geen enkele verantwoordelijkheid voor de verschillende projecten en wat er uit voortvloeit.