5-15 Als bewustwording en loslaten samengaan is er een wegvallen van alles in helderheid

Jaargang 5 nr. 15 (28-09-2004)

Een punt dat in de laatste satsangs een paar keer terugkwam, is de aantrekkingskracht van de dingen in de wereld. Om de problematiek die hieraan vastzit te boven te komen, wordt in verschillende tradities gezegd je uit de wereld terug te trekken. Dat kan voor een tijdje wel nuttig zijn als je verward bent, maar fundamenteel lost dat niets op. Het punt is dat niet de wereld een probleem is, maar iets in jezelf dat vatbaar is voor de uitnodigingen en verleidingen, dat deze in stand houdt en zelfs creëert. Als dit hechtingspunt niet zomaar verdwijnt, is het zaak om a) nog beter dit punt van hechting te gaan zien, b) te zien dat Jij dat niet bent en c) voor zover je dat nog wel bent, je daarin te ontspannen, zodat de spanningen en de grenzen van jezelf die er blijkbaar zijn verdwijnen. Alleen in de non-dualiteit is de hechtingssituatie verdwenen.



In Rotterdam ging het vorige donderdag over erotiek en begon ik over Plato's Eros, de
kracht van het verlangen naar goddelijke, uiteindelijk absolute schoonheid en goedheid, die soms
door een ander wordt opgewekt bij verliefdheid/liefde. Die ‘stralende verheffing’ vindt iedereen prachtig, en deze stopt pas, in Indiase termen, bij sat-chit-ananda, in haar uiterste consequentie als de onuitsprekelijke non-dualiteit. Verder bleken erotiek en politiek dichtbij elkaar te liggen.
à De begintijd van de bijeenkomsten in Rotterdam is soms foutief aangegeven als 19.30 uur. Dit moet zijn 20.00 uur. De volgende keer in de Pauluskerk is op 28 oktober, het thema is: ‘De ander: blokkade of poort’.

Het volgende weekend op de Hoorneboeg is op 16 en 17 oktober. Om te beginnen is er het thema: ‘Vreugde’. Het wordt dus een vreugdevol samenzijn, dat de kans loopt uit de hand te lopen tot non-dualiteit.
Info en aanmelding bij Marjo Vredenbregt, Anne Franklaan 31, 3721 PK Bilthoven, marjo.vredenbregt@zonnet.nl, of via website www.advaitacentrum.nl; zie ook het Programmaboekje.

Op vrijdag 8 oktober is er weer een stiltedag op het Advaita Centrum – zie voor tijd enzovoort de vorige Advaita Posten.
Op 9 oktober ben ik in Utrecht voor Stichting Filosofie Oost-West met ‘Dat ben jij: de bevrijdende vedanta-visie van Ramakrishna en Nisargadatta Maharaj’. Voor informatie hierover en over FOW: zie de bijlage.

Als tweede bijlage is er het tweede deel van het interview met Reinoud.
Och, sommigen hebben maar een half woord nodig om te begrijpen, anderen meer. Als het maar een keer tot realisatie komt ‘Dit is het’.

Douwe Tiemersma

Tekst

Gesprek zaterdag 3 april 2004 op de Hoorneboeg (2)
Subtiele spanning en ontspanning

Wanneer het om die subtiele ontspanning gaat, dan merk ik dat het opnieuw vaststellen van een subtiele spanning het gevaar heeft dat je er iets mee gaat doen. Daar voel ik een soort forcering in.
Het is duidelijk: die impuls tot activiteit kun je dus beter laten zitten. Dat is een nieuwe spanning.

Ik ervaar dat het loslaten en het oplossen van spanningen enorm veel energie oproept.
Het roept de energie niet op, het maakt die vrij. De energie werd door de spanning vastgehouden. Spanning is niets anders dan vastgehouden energie. Wanneer daarin ontspanning komt, dan komt die energie vrij.

Maar die energie maakt me soms erg onrustig.
Wanneer de energie zich in de ruimte mag ontplooien, is er alleen maar ontspanning. Ontspan je. Dan is het goed. Wie is er nog in de ontspanning die onrustig wordt?

Ik.
Ga opnieuw kijken. Blijkbaar is er nog een beperkt ik-zelf als spanning, waarin nieuwe onrust-spanning komt door de ervaring dat het ik-zelf in ontspanning verdwijnt. Ga opnieuw kijken en ervaar je als veel groter dan dat ikje. Ontspan je en laat alles maar weer los.

Maar er is vaak een impuls om iets te doen. En dan merk ik dat de geest weer in een vernauwde situatie komt.
Ik verwees naar de verschijnselen op steeds subtielere niveaus en benadrukte dat daar de processen van spanning en ontspanning doorgaan. Dus, wanneer daar spanningen, hoe subtiel ook, aanwezig zijn, is het opnieuw zaak om ze vast te stellen en los te laten. Het is een voortdurend helder blijven en dat laten voortbestaan. Als die helderheid er niet is, is de onrust en de impuls tot verengde actie er voordat je het weet. Je hebt voorafgaande daaraan weer een scheiding gemaakt tussen jezelf en een wereld. Dus, steeds weer opnieuw bewustwording en loslaten, terugkerend weer opnieuw bewustwording en loslaten. Die beide kunnen ook tegelijkertijd aanwezig zijn en dan is er een wegvallen van alles in helderheid.

Soms is het noodzakelijk om iets te doen.
Welke noodzakelijkheid? Wie zou iets moeten doen? In de grote ontspanning gebeurt vanzelf wel iets. De impulsen hoef je niet aan een ik-constructie te koppelen.

Is daarvoor een bepaalde gerichtheid nodig?
Helemaal niet, juist geen gerichtheid op iets.We hebben het alleen gehad over ontspanning en het weten van die ontspanning zodat die zich oneindig kan voortzetten. Verder niets.

Maar als ik iets ga zeggen, dan doe ik iets.
Ja, wanneer er een ik is en een ik-doe is. Keer dan weer terug tot de jezelf als waarnemer en ervaar de situatie van gescheidenheid, van de impuls om iets te zeggen. Als je deze niet bewust bent, dan is er een automatisme. Dan heb je de impuls in je rug, komt deze in jou op als beperkt persoon en behoort deze tot je identiteit. Dan zeg je: ‘Ik wil iets zeggen.’ Dan is er de wil ‘Ik wil iets zeggen.’ Je kunt ook in een reflectie terugkeren tot voor de impuls en deze als verschijnsel zien in het grote geheel.

Dan kun je iets zeggen.
Dan wordt er iets gezegd, wanneer de spreek-energie sterk genoeg is.

Dan ben jij het niet meer die iets zegt?
Dan is er geen ‘jij’ of ‘ik’ als ‘zegger’. Laat de bewustwording verder gaan, geleid door de vraag: waar komt die impuls vandaan?

Uit het niets. De impuls is er opeens.
Blijf daar maar rustig alles observeren. Op een gegeven ogenblik zie je dat er een impuls opkomt. Waarvan uit? Ja, uit het grote niets. Maar, zie ook als de impuls uit iets voortkomt: vanuit een ik-identiteit en daarin een stukje onrust, onvrede, onhelderheid. Daarin komt dan de impuls op ‘ik wil iets zeggen’ en ‘ik wil iets doen’.
Als de impulsen uit het niets komen in het grote geheel, is er geen ‘ik zeg’ en ‘ik doe’. Dan zijn de processen natuurlijk. Wat er gebeurt, is spontaan ontstaan uit het geheel van de krachten. Laat dat maar rustig zo doorgaan. Alleen, blijf helder bewust van de oorsprong en het grote geheel, want de impuls tot identificatie met de actie-impulsen is hardnekkig, snel en subtiel.

Eerste bijlage

Stichting Filosofie Oost-West (kies 'annuleren' als u na het aanklikken van de link wordt gevraagd om een naam en wachtwoord in te voeren)
Stichting Filosofie Oost-West

Het uitgangspunt van de Stichting Filosofie Oost-West is dat geen enkele cultuur uitsluitend over de waarheid beschikt. De doelen van de in 1994 opgerichte stichting FOW zijn daarom:
-    het tot stand brengen van een dialoog tussen de verschillende culturen,
-    het verstrekken van informatie over mondiale levens- en wereldbeschouwingen om de kennis hiervan te bevorderen,
-    inzicht geven in de verschillende westerse en niet-westerse denktradities,
-    wederzijds begrip stimuleren en bruggen slaan tussen de uiteenlopende tradities,
-    de ontwikkeling van wereldburgerschap volgens Erasmus ('Ego civis mundi' = 'Ik ben een burger van de wereld').
Naast het cursusprogramma 'oriëntatie in verscheidenheid' worden lezingen, symposia, workshops, boekenuitgaven, leesgroepen en andere aanverwante activiteiten – al dan niet in samenwerking met derden uitgevoerd.??Stichting Filosofie Oost-West: e: info@filosofie-oostwest.nl, w: www.filosofie-oostwest.nl, Dodeweg 8, 3832 RD Leusden, t: 033 - 422 72 02
FOW brochure 2005: www.filosofie-oostwest.nl/fwpdf/fow-brochure-2005.pdf (download 1,7 MB)

Tweede bijlage

Het leven zorgt wel dat het loopt
Interview met Reinoud Waterreus - Deel twee
Patricia van Bosse

Er verandert veel in je leven, je bent een nieuwe relatie aangegaan?
Ja en ik vraag me af hoe dat was gegaan was als ik die afstand niet had gehad, als ik in al die emoties was meegegaan. Zij is sinds kort gescheiden, er zijn twee kinderen. We kennen elkaar al wat langer, maar er spelen zulke ingewikkelde processen. Soms denk ik: wie heeft deze grap voor mij bedacht? Maar het is heel leerzaam. Alle schakeringen van emoties spelen en als je dan die openheid niet hebt, vraag ik me af wat er gebeurt. De kans is groot dat je het stuk maakt omdat je al die emoties niet aankunt. Zij is ook spiritueel ingesteld, dus zij ziet het ook op deze manier. Het afgelopen weekend was zij hier en dat was feest, maar daarna komt de scheiding en dat is pijnlijk. Juist in de openheid zijn die gevoelens kort maar heftig. Het afscheid is alsof iemand dood gaat, alsof er niets tussen zit en zo is het natuurlijk ook.

Waarom ben je de yogaopleiding gaan doen?
Eigenlijk alleen omdat ik het leuk vond. Een paar jaar geleden toen ik voor het eerst naar Douwe ging, ben ik begonnen met yoga en meditatie. Het was voor mij in het begin erg belangrijk om die ontspanning ook op een lichamelijke manier te leren kennen. Ik had veel gesport: voetballen en wielrennen. Dat was erg prestatiegericht en ik kan me herinneren dat de eerste keer dat ik ging mediteren mijn hersenen er zo bij te keer gingen, dat ik dacht: dit is niets voor mij. Dat veranderde heel snel. Laatst was er op de opleiding een les waarbij we mediteerden en we iedere ademhaling moesten tellen. Toen merkte ik dat het volkomen moeiteloos was en ik was verbaasd over de ervaring van anderen. Verder vind ik de sfeer in de yogaopleiding prettig, het is leuk om samen met anderen zoiets te doen.

Wil je zelf les gaan geven?
Misschien. Ik ben het gaan doen voor mijzelf, maar het lijkt me ook wel leuk om er mee aan de slag te gaan Het kan tenslotte mensen veel ontspanning geven, ieder op zijn eigen niveau.
Dat vind ik zo mooi aan dat spirituele, er is geen hiërarchie. Ik hoor mensen op mijn werk dingen zeggen en dan denk ik ze weten precies hoe het zit- waarschijnlijk dan wel op een deelgebied. En dat is niet afhankelijk van opleiding of soort baan. Als ik die verhalen hoor van mensen die yogales geven in buurthuizen of iets dergelijks, dat vind ik prachtig.
Een aantal jaren heb ik yoga gevolgd bij Marian van de Wetering. De yogales van Douwe was vol, en het was natuurlijk een aardige bijkomstigheid dat zij ook advaitalerares was. Zij is bijna honderd procent het tegenovergestelde van Douwe. Ze is natuurlijk een vrouw, maar ook heb je met haar dat gevoel een maatje te zijn heel makkelijk, ze maakt heel persoonlijk contact en vertelt over haar gezin en haar zoontje. Ja en dan dat heel devotionele, zij zegt: gebruik mij maar als object, projecteer maar raak. Maar die satsangs van haar, elkaar zo in de ogen kijken- nee voor mij hoeft dat niet. Dat is leuk met je geliefde, maar niet in zo’n groep. Mensen openen zich wel, er gebeurt zeker wel wat. Maar als er al stilte is, dan is dat voor mij op zo’n manier niet nodig.
Op de opleiding geeft ook Nico Tydeman les. Laatst was er een les en ik snapte niet waar hij het over had, terwijl ik toch denk dat we het over hetzelfde hebben. Hij nodigt -ook anders dan Douwe- echt uit tot discussie. Dat vond ik wel heel leuk en misschien dat ik daar wat meer ga experimenteren met praten in de groep. Dan heb ik dat ineens: dat lijkt me wel spannend.

Je hebt het gevoel dat alles zich wel op zijn eigen tijd ontvouwt?
Dat heb ik mijn hele leven wel gehad. Ik heb nooit carrièreplannen gemaakt, heb het er altijd op aan laten komen. Ik weet niet waar ik het vandaan heb, maar dat gevoel ‘het leven zorgt wel dat het loopt’ dat vertrouwen, dat was er altijd. In de psychologie wordt steeds terug gegaan op de invloed van je vader en moeder, maar ik denk dat ik van jongs af een stap verder heb gezet. Ik heb altijd een gevoel gehad: maar ik weet wel beter. Het is een eigenwijsheid, maar in feite ook een diep gevoel dat als een kompas fungeert. En daarbij het vertrouwen: het komt altijd goed, hoe verstrikt je ook in dingen kan zijn. Toch hoef je je niet druk te maken, in feite ben je onafhankelijk.
Dat vertrouwen is een kompas, maar het kan ten opzichte van anderen ook iets arrogants geven, zo van: luister maar naar mij, want ik weet wat goed voor je is. Dat ken ik uit mijn hulpverleners achtergrond, daar heb ik jarenlang in gewerkt. De laatste maanden snap ik ineens waar leraren het over hebben als ze het over bescheidenheid hebben. Dan denk ik, ik houd gewoon mijn mond dicht, het oordeel komt vaak veel te snel. Het enige dat past is uiterste bescheidenheid, je weet zo weinig waarom mensen bepaalde keuzes in het leven maken.
Dat soort inzichten komen spontaan. Die hebben met openheid te maken: zelfacceptatie is meteen ook de acceptatie van de ander. Je ziet ook het lijden van de ander. Van je eigen lijden kan je afstand nemen, maar de ander kan dat soms niet en dan zie je wat een enorm vernietigende kracht dat is. En al gauw zit daar die hulpverlener weer: ik wil jou wel helpen. Maar iemand moet naar de leraar toe komen en niet andersom, de leraar komt niet naar jou toe. Dat is essentieel, een hulpverlener wil zonodig zelf iets doen.
Vier jaar heb ik Gestalttherapie gedaan. Daar heb ik ook gemerkt hoe die eigenwijsheid werkte. Hoewel ik er kwam toen ik in een crisis zat, heb ik de situatie al vrij snel omgekeerd. Ik kreeg als patiënt de gelegenheid om een therapeut aan de slag te zien. Ze praatte veel over zichzelf, er ontvouwde zich een heel leven, dat vond ik boeiend en leerzaam. Ik was toen ook heel stil, hoewel ik het geen probleem vond om persoonlijke dingen te vertellen. Maar bij die therapeut merkte ik dat er onderwerpen waren die zij vermeed.
Een tijdje dacht ik dat ik zelf ook therapeut wilde worden, ik heb alle boeken gelezen, maar toen ik erachter kwam dat dat het niet was, heb ik binnen een week alle boeken weggedaan en alle dagboeken weggegooid. Dan is het genoeg geweest. Dat werd me door anderen wel kwalijk genomen.

Lees je nu veel boeken over Advaita?
In het begin was ik altijd aan het lezen en verslond ik alles. Maar op een gegeven moment is dat afgenomen en nu is een kort stukje, soms één regel wel genoeg. Lezen is anders tegenwoordig. Je merkt meer subtiliteit, het is meer de manier waarop iets is geformuleerd en dat zit soms tussen twee woorden. Ik las vanochtend een stukje van Nisargadatta: in het nu zit de authenticiteit. Dat is het! Het verleden en de toekomst zijn gedachten in het nu.
En dat terwijl mijn vriendin hier het weekend was en ik boordevol herinneringen zit van de laatste dagen. Ik ben bij wijze van spreken in de hemel geweest en er is heel sterk dat verlangen daarnaar terug te gaan. Maar dan las ik dit: ja dat is het gewoon. Dan is het meteen weer duidelijk.
Soms lees ik even iets op mijn werk, bijvoorbeeld een Advaitapost, en meteen zit ik weer in het ruime bewustzijn, dan verbaas ik me erover dat ik in die tunnel heb gezeten zonder er maar uit te kunnen komen.
Zo is dat ruime steeds bekender en duidelijker en krijgt het steeds meer de overhand. En dat gaat steeds door.