2012/04 Zie je de tragiek van de mens: oneindig zijn en vasthouden aan het beperkte?

Jaargang 13 nr. 7 (1 april 2012)
 

 

 Zien zonder centrum

 

 
Realiseer je je dat non-dualiteit de werkelijkheid is?
Realisatie is er pas, als non-dualiteit je werkelijkheid is.
 

 
De constructie van ik en wereld

In het vorige verslagje stond al iets over de terugkeer van de zintuiglijke wereld na de narcose vanuit de oorsprong die leeg is, maar blijkbaar een onuitputtelijke scheppingspotentie heeft: “Dan is er het besef dat zij [de oorsprong] gekend wordt en daarin zit al heel vaag ‘ik ben me bewust’ en ‘ik ben’, het principe van zijn en bewustzijn zonder vormen. Dat is het begin waarin de vorming van het eigen lichaam, van de wereld, van jezelf in de wereld doorgaat.”
In de helderheid van bewustzijn was die vorming na de narcose stap voor stap duidelijk. Zij vindt plaats vanuit vage pijnen en andere nog niet geïdentificeerde lichamelijke indrukken, uit groteske rondvliegende lichamelijke brokstukken: rug, hand, gezicht …  Daaruit ontstaat dan langzamerhand, door samenklontering van de brokstukken, een meer geordend lichaam. Op overeenkomstige wijze en tegelijkertijd ontstaat de wereld die bij dat lichaam hoort, vanuit de brokstukken van lakens, buizen, slangen, muren, enzovoort van de Intensive Care. Dat is een ontzettend uitgebreide constructie, een hele schepping. Met het grootste gedeelte van die constructie heeft de ik-persoon geen doen, want die is een laat product van de schepping. Pas in een vergevorderde samenklontering van lichaam en wereld ontstaat er het verleden van jezelf van de operatie, van voor de operatie, vanuit brokstukken van wat je als biografie oppakt. Het is daarom ook onzin te zeggen dat je ‘mind’ de wereld schept. Dat is teveel eer voor jezelf als mentaal wezen. De schepping is een wonder. Zij ontstaat zomaar, zonder een verklaring te kunnen geven, vanuit het niets. Vanuit de absolute non-dualiteit ontstaat zomaar, via de universele non-dualiteit (de oceanische sfeer), de wereld van ik-bewustzijn en de vormen. Het belangrijke punt is dat je bij grote helderheid kunt vaststellen dat dan toch de non-dualiteit bewaard blijft: ondanks de vorming van lichaam, ik-bewustzijn, gevoel, denken, wereld, heden-verleden-toekomst, blijft de universele ongescheidenheid van zelf en de vormen/kwaliteiten bestaan, blijft de ongescheidenheid van lege oorsprong en schepping bestaan.
 
Dat de zintuiglijke wereld dan weer als nieuw ontstaat, was ook duidelijk voor de smaak van het eten en drinken. Na een periode van voeding via infuus en sonde was het drinken van gewoon appelsap uit een pakje een openbaring. Die smaak was heel sterk en overheerlijk, omdat hij nieuw was. Hij deed me denken aan de oudejaarsavond lang geleden, in de jaren 50, toen ik voor het eerst bewust appelsap proefde, sterk en overheerlijk, omdat de smaak nieuw was. Zo was het ook bij de vla die ik in het ziekenhuis kreeg. Het was als bij de eerste keer vla uit een fles: heerlijk die volle vanillesmaak. Ik vroeg die vla toen als toetje op mijn verjaardag. Zo was er de smaak van koffie in het ziekenhuis, zoals vroeger: veel te sterk en te bitter, maar lekker als kinderkoffie met veel melk en suiker. Een bijzonder aspect bij het proeven van al die heerlijkheden was dat er steeds in het ogenblik van het genieten alleen maar de smaak was als een oneindige ruimte met het genieten van die smaakkwaliteit (zie Advaita Post 9-10 Je proeft een aardbeienijsje en weg ben je, weg is het ijsje: één smaak).
Het was een bijzondere ervaring dat een vakantie van de smaak de eerste smaakervaringen en smaakwereld zo deed herleven. Van daaruit is het duidelijk dat er een sterke gewenning is aan smaken, dat steeds sterkere smaakprikkels nodig zijn om eenzelfde smaak van eten en drinken te houden, dat daar de voedingsindustrie op inspeelt. Verder is het duidelijk dat het niet nodig is vast te blijven zitten in een opgebouwde en gewende smaakwereld. Door af en toe iets te doen aan vasten, komt de smaakconstructie en het vastzitten daarin aan het licht.
Dat geldt voor alle zintuiglijke aspecten van je wereld. Je kunt door een al of niet gedwongen terugkeer naar een eenvoudiger wereld de eenvoud opnieuw herkennen.
Dan doorbreek je de standaardsituatie waarin alles vanzelfsprekend op een bepaalde wijze aanwezig is, en word je je bewust van het vanzelfsprekende, inclusief je hechtingen. Dat geeft de mogelijkheid vrij te komen van die hechtingen. Zie het voor de zintuiglijke aspecten van je bestaan en wereld, zie het voor alle aspecten, inclusief de meest fundamentele.
 

Tekst satsang

Uit een gesprek met Douwe Tiemersma, Hoorneboeg, 6 maart 2009
 
Het conflict universele uitbreiding en vasthouden
 
Het radicale openbreken kan helemaal vanzelf gaan. Wanneer het niet vanzelf gaat is het zinnig heel nauwkeurig te gaan kijken naar dat wat blijkbaar is afgesloten, wat vastzit, maar wat kan gaan openbreken. Dat zal in het bewustzijn moeten komen, zodat het open komt. Via het bewustzijn kan het helemaal vrij komen. Het gaat natuurlijk om jezelf, je eigen zelf-zijn. Wanneer daarin iets zit wat afgesloten is, zul je dit heel duidelijk onder ogen moeten zien. Als dit vaag blijft, is het maar de vraag wat er verder gebeurt. Als die vaagheid blijft bestaan, en dat is maar al te gemakkelijk het geval, dan is je hele leven gebaseerd op dat afgesloten gebied. Dat heeft dan effect op alle aspecten van het leven, zonder dat je bewust bent van de oorzaak. Wat kun je zeggen over die afgesloten stukken? Zij hebben het karakter van energieën die vastzitten. Als het goed is, krijgen en nemen energieën de ruimte. Ze stromen, ze lossen op, maar ze kunnen dus ook vast zitten. Het gaat om energie, maar tegelijk gaat het om zelfzijn dat zich met die energie heeft vereenzelvigd. Daarin zit dus ook een stuk bewustzijn. Wanneer er een nieuw individueel leven ontstaat, wordt traditioneel gezegd: ‘Het zelfzijn incarneert in een brok energie en zegt dan: dit ben ik.’ Wanneer die identificatie er is, is er dus één complex: niet alleen van energie, maar van ik en energie, een ik-energie-complex. De ervaring is dan dat alles wat met dat brok energie gebeurt, met jezelf gebeurt. Wat er met het lichaam gebeurt, dat gebeurt met jezelf. Je zit dus intern in dat brokje energie, er is een innerlijk tegenover een buitenwereld. Alles wat vanuit die buitenwereld op dat stuk energie/materie afkomt, komt op jezelf af.
 
Waarom kan die kluit energie/materie niet vrij stromen? Blijkbaar is er een kracht die de energie vasthoudt. Als er geen beperkende kracht zou zijn, zou de energie de ruimte nemen. In een heel vroege levensfase is die beperking meestal nog niet zo sterk, maar door energieën van binnen en van buiten te gaan (onder)scheiden, wordt die beperking langzamerhand steeds sterker. Er zijn allerlei krachten die de vitale levensenergie vastleggen, inperken. Je ziet hoe snel de energieën worden opgepakt door het zelfzijn, zodat er een ik-complex ontstaat met allerlei energetische schillen die beperkend werken (kosha’s). Die beperkende energieën in de sfeer van de ik-identiteit komen tot uiting in oordelen: ik mag dit of dat niet doen, ik ben dit lichaam, bij dit  lichaam hoort dit wel en dat niet, hier is een grens, verder mag het niet gaan, ik ben mijn hersenen, ik denk, enzovoort. Er is dan een intern conflict. Aan de ene kant willen de energieën de ruimte nemen en aan de andere kant worden ze vastgehouden. Er ontstaat een stuwing wanneer de tegenhoudende krachten van buiten of van binnenuit heel sterk zijn. Wanneer die interne stuwing heel sterk wordt, zoekt de energie een uitweg op een vaak minder goede manier, bijvoorbeeld als agressie. In een vroege levensfase is er nog een heel open situatie. Wanneer deze openheid wordt aangevallen, kan dit zo intens worden ervaren dat er een reactie komt die totaal is, een totale angst, omdat het als een totale dreiging wordt ervaren. In het verdere verloop van het leven komt dit vaak niet in het bewustzijn naar boven, omdat het verdrongen wordt. Daar bovenop komen dan nog de complexen die je opdoet in het verdere leven. Al die zaken die je buiten je bewustzijn houdt, blijven toch een rol spelen in de vormgeving van je leven.
Wanneer we bezig zijn met yoga als bevrijding van het lichaamsschema gaat het meestal niet om heel zwaar emotionele zaken, maar wel om vastgelegde structuren die lichamelijk heel diepliggend verankerd zijn, zoals boven en onder, links en rechts, de grootte van je lichaam, enzovoort. Wanneer er een verruiming komt zie je dat eerst de gemakkelijke dingen loskomen maar dat je steeds meer te maken krijgt met veel dieper liggende zaken die veel vaster zitten, die veel beperkender en meer emotioneel geladen zijn. Ze komen vrij wanneer er ruimte komt.
 
Het is goed om dat innerlijk conflict heel duidelijk te zien. In de primaire situatie heeft energie een neiging om zich uit te breiden. Dat uit zich op het niveau van de persoon als een verlangen naar bevrijding. Ook wanneer er een identificatie is met een brok vaste energie, zoals het lichaam en traumatische ervaringen, blijft dat verlangen naar uitbreiding, verruiming aanwezig. Dat is iets authentieks, omdat het zelfzijn principieel niet beperkt is. Daarom heeft iedereen een verlangen naar die universele uitbreiding. De andere kant is er ook. Door identificatie is dat zelfzijn helemaal gekoppeld aan dat specifieke vormpje, die specifieke klont energie/materie. Die identiteit is door gewenning een houvast geworden, een bepaalde basis die je als jezelf ervaart. Wanneer die energie uit elkaar dreigt te vallen, is er dus de angst om zelf uit elkaar te vallen. Aan de ene kant is er dat authentieke verlangen naar oneindige ontplooiing, aan de andere kant is er de wil om die vorm vast te houden om daarmee je gewoonte-identiteit te redden. Dat is een ontzettend groot conflict.
 
Die identiteit wordt steeds bevestigd van buitenaf en dat is dan steeds weer een groot dilemma.
 
Ja, maar je neemt die bevestiging blijkbaar zelf over. Het is een innerlijk conflict. Het is het basisconflict waar alle mensen mee leven, het grootste conflict dat er is. Iedereen gaat er op eigen wijze mee om, maar iedereen heeft het. Het is dus goed om te zien hoe dat werkt. Mensen zitten in dat conflict met een dubbel verlangen. Aan de ene kant oneindig te zijn en aan de andere kant identiek te zijn met een vorm waarvan men stelt dat die niet verandert. Daarom willen mensen een eeuwig leven hebben en doen ze alles om het leven een paar jaar te rekken. Dat is een groot misverstand, het grootste misverstand dat er is. Dat verlangen naar die oneindigheid is authentiek omdat het zelfzijn niet vastzit in een vorm. Die oneindigheid wordt dan geïdentificeerd met een beperkte vorm. Verschillende niveaus worden dan door elkaar gehaald. Natuurlijk krijg je daar problemen mee. Je merkt dat die beperkte vorm niet eeuwig is. Zie je de absurditeit van die dubbelheid? Zie je de tragiek van de mens? Zie je dat dat nu juist het lijden veroorzaakt? Zie je dat dit niet nodig is?
 

Mededelingen

De satsang op 28 maart lukte weer. De geluidsopname niet, zodat deze niet gedownload kan worden. Voor dit seizoen zijn nog in Gouda gepland: 11 april, 25 april en 9 mei, 20.00 uur.
 
Voor de bijeenkomsten van de advaitagroep in Gouda (voorheen stiltedagen) kunt u op de zondagen gratis parkeren op de parkeerplaats ‘Klein Amerika’ aan de Fluwelensingel.

Nieuw op de website

Jongeren -Internet

 - Diverse Advaita ontspanningsfilmpjes op YouTube
 

Kalender

Tenzij anders aangegeven vinden bovenstaande bijeenkomsten plaats in het Advaitacentrum, Fluwelensingel 53, 2806 CC in Gouda.

Bijeenkomst advaitagroepen