2010/02 De bevrijdende realisatie van de ‘staat’ voorafgaande aan condities, vindt alleen plaats als de identificatie met ik-ben verdwijnt

De wortel van alle problemen

Uit een gesprek te Gouda op 18 november 2009


We gaan vanavond opnieuw naar de kern toe, naar de diepste oorzaak van het maken van scheidingen. Als die diepste knoop ontward is, is de dualiteit opgelost. Wat is die knoop?

Ik zag thuis een klokje staan en ineens kwam dat op mij over als iets wat mij zou bepalen. Ik zette het toen weg, omdat die tijd weg moest.

Ja, zo wordt het vaak gezegd: ik zit in een bepaalde situatie en daar merk ik dat ik bepaald word of bepaald ga worden door omstandigheden. Bijvoorbeeld, ik  zie een klokje en ik zit meteen weer in de bepaling van de tijd. Iemand roept mijn naam en ik zit weer in een persoonlijke identiteit: ik ben die en die. Ik voel me niet zo lekker en dat zint me helemaal niet, maar ik word er wel door bepaald.  Zo gaat het voortdurend door. Als je vrijheid zoekt en het klokje ziet, ga je zeggen: oké, ik richt mijn aandacht niet meer op het klokje en dan ik ben weer vrij van de tijd. Ben je dan vrij?

Wat ik me nu realiseer is dat ik me er juist aan verbonden heb.

Precies. Dus je ziet dat het wegzetten van het klokje geen echte oplossing is. Dat zien is heel belangrijk. Eerst wijs je naar een bepaalde conditie die voor jou beperkend is en dan probeer je die conditie te laten verdwijnen om je vrijheid te bewaren of terug te krijgen. Zo moet dat klokje maar weg, of je gaat naar de dokter om je klachten kwijt te raken, enzovoort. Het is dus duidelijk dat dat niet definitief helpt. Waarom niet? Omdat je gaat kijken naar een externe conditie die veranderd zou moeten worden.
Maar hoeveel condities zijn er? Ontelbaar toch?  Ontelbaar! Dus dan ben je nog wel even bezig. Dan zijn er ook nog ontelbare condities waar je totaal niets over te zeggen hebt, die horen bij het leven of bij de luchtdrukverdeling. Die gaan door of je wilt of niet. Je blijft met de problemen zitten, want het lukt dus niet om het lijden op te heffen door de condities te verbeteren.
Je bent continu bezig met condities. Je bent continu bezig met het zorgen voor jezelf door te proberen de condities te veranderen. Dan weer dit en dan dat. Zo ben je de hele dag en alle dagen bezig. Soms lukt het wel aardig om de dingen op orde te krijgen, maar regelmatig ook niet, en uiteindelijk helemaal niet. Dan zit je met de gebakken peren, dat wil hier zeggen, met lege handen. Het is goed heel concreet naar je situatie te kijken, bijvoorbeeld die met dat klokje. Je ziet het klokje en je zit aan de tijd te denken. O ja, het is acht uur; ik ben zo laat van huis gegaan; nu zitten we ongeveer twee uur hier en dan ga ik weer naar huis; dan ben ik ongeveer zo laat thuis. Zo zit je in het kader van de tijd te denken. Daarin heb je dus een bepaalde identiteit. Als je dat niet leuk vindt, zet je het klokje weg of richt je je aandacht ergens anders op. “Klaar, want ik denk gelukkig niet meer aan de tijd.” Voorlopig, want even later zit je er weer in.
Je zult dus moeten gaan kijken naar de diepere oorzaak van de problemen, om te gaan kijken of daar een mogelijkheid zit tot bevrijding. Ga heel concreet kijken wat het probleem is. Wat is nou het eigenlijke probleem? Dat je ervoer dat je door de tijd gepakt werd, is een oppervlakteverschijnsel van iets diepers. Wat is dat diepere? Wat is de diepere oorzaak?

Je bent in wezen het onbepaalde, het tijdloze.

Ja, maar wat gebeurt er nu, wanneer je kijkt naar zo'n klokje en je weer gepakt voelt door de tijd? Wat is de oorzaak van die problematiek?

Dat is de identificatie ermee natuurlijk.

Het is je identificatie met een persoon die tijd belangrijk vindt.

Ja, het ik.

Is je dat volledig duidelijk? Je ziet een klokje, je schept de tijd en meteen plaats je jezelf in de tijd. Het gaat dus niet om het klokje dat je wegzet. Ik ken mensen die hun klok uit de kamer zetten omdat die tikt. Dus dat is het oppervlakte-niveau. Als je zicht krijgt op het diepere niveau, zie je dat het  niet aan die klok ligt, maar aan jezelf. Jij construeert jezelf als een persoon die tijd belangrijk vindt; je creëert tijd en plaatst jezelf in een persoon in de tijd. Daar gaan we verder naar kijken. Wat is daarvan de oorzaak? Waarom ga je je identificeren als persoon in de tijd?

Dat is om het ik staande te houden, het ik in leven te houden.

Dus onder die identiteit van die persoon in de tijd zit dat ik. Wat is dat voor soort ik?

Noem het ego.

Hoe ervaar je dat concreet? Wat gaat vooraf aan de identiteit van de persoon?

Een lang lopende problematiek met tijd misschien?

Nu ga je het weer in de tijd plaatsen. Dus dat is geen antwoord, dat is een cirkel. Nee, ga kijken welke diepere oorzaak van de tijd er is. Dus dan moet je dieper in jezelf gaan kijken! Wat we ego noemen, dat is het beperkte zelf-zijn. Dus je ziet dat er een beperkt zelf-zijn is, als je je als persoon plaatst in de tijd. Maar dat ego heeft diepere wortels. Wat is die diepere wortel?

Een gevoel van bestaan.

Ja, het gevoel van bestaan en het gevoel dat je bestaan belangrijk is. Dat is werkelijk het ik-gevoel, ‘ik ben er’, ‘ik besta’. Daarin zit meteen een bepaalde tendens, een bepaalde impuls, om dat ik-ben vorm te geven. Het is een zoeken naar een vorm als houvast in de ruimte, in de tijd, met een naam, met een lichamelijke vorm, met een zelfbeeld, met een autobiografie, enzovoort. Ik ben er. En dat betekent in het vervolg meteen: ik ben er in deze tijd, ik ben dit en dat en dat, en dan krijg je de hele reutemeteut van de persoon. Om deze situatie door te prikken, zul je allereerst kijk op die knoop van ik-ben moeten krijgen. Kun je dit duidelijk ervaren, dit zelf-zijn ik-ben. Daar heb je kennis van, want anders zou die invulling niet plaatsvinden. Het is een ik-kennis die voorafgaat aan alle  invullingen: cultureel, maatschappelijk, alles wat je met je opvoeding hebt meegekregen.

Ik denk dat het meer is: ik ben iemand.

Wat bedoel je dan met iemand?

Iemand die ... en dan kun je van alles daarna invullen: iemand in de tijd, of iemand die ...

Jawel, maar als je het over iemand hebt, wat betekent dat ‘iemand’ dan? Is dat ook niet al een invulling? Ook al zie je dat de verdere invullingen betrekkelijk zijn, maar die iemand staande houdt, blijf je in de bepalingen zitten die in dat ‘iemand’ zitten opgesloten. Maar wat gaat daaraan vooraf?
Wanneer je eens een dag niets te doen hebt, vakantie hebt, en lekker hebt geslapen, kun je heel langzaam wakker worden. Dan kun je je bewust worden van het eerste besef: er is wat en  ik ben, zonder invulling. Niet: ik ben iemand. Nee, want een iemand doet iets. Nee, voor dat dat doen opkomt, is er de eerste knoop van dat ik-ben zonder verdere eigenschappen. Die geeft aanleiding tot de verdere invulling. Daarin zit de impuls tot differentiatie, de kracht om dualiteit te scheppen.
De bevrijdende realisatie van de ‘staat’ voorafgaande aan condities, vindt dus alleen plaats als de identificatie met dit ik-ben verdwijnt.

Douwe Tiemersma


*

Mededelingen

Het weekend op de Hoorneboeg 6-7 maart heeft als thema ‘Tantra en Advaita’. Tantra zijn de geschriften en de stroming waarin de energieën in allerlei vorm worden gebruikt op de bevrijdingsweg. Het zijn de energieën die via de verschillende zintuigen worden ervaren (beelden, klanken (mantra bijv.), smaken, geuren, lichamelijke gevoelens). Centraal staat de transformatie en volledigmaking van de energieën waarmee het zelf is geïdentificeerd. In de advaita-stroming staat het inzicht voorop bij de middelen om tot bevrijding te komen.

Verder zijn er komende tijd verschillende satsangs buiten Gouda: Brugge, Groningen, Leuven, Antwerpen.

Degenen die in het nieuwe boek van Nisargadatta Maharaj hebben gelezen, zijn enthousiast over de directheid en radicaliteit.
De bron van het zijn (ISBN 978 90 77194 07 2, omvang: 162 pag., prijs: € 15,95). Zie voor verdere info en mogelijk om het te bestellen de website:
Nisargadatta Maharaj, De bron van het zijn

Stichting Openheid geeft aan mensen met een minimuminkomen een standaardreductie bij deelname aan activiteiten. Daarnaast heeft zij een Steunfonds. Als de reductieregeling niet genoeg soelaas biedt, kan men een beroep doen op dit fonds. Neem dan contact op met het secretariaat.


*

Nieuw op de website

GGZ en non-dualiteit – Psychose
-Anne Vogy, uit manuscript De verlichte borderliner

Downloads: diverse gesprekken
2010-02-11 Schier 6 Overgave en onuitsprekelijkheid?
2010-02-10 Schier 5 Situaties en eenvoud
2010-02-09 Schier 4 Onuitsprekelijke werkelijkheid?
2010-02-07 Schier 3 Ik weet het niet meer?
2010-02-06 Schier 2 Verdrongen brokken - oplossen?
2010-02-05 Schier 1 'Retraite'?
2010-02-03