2010/09 Dus dan zit je niet meer op het niveau van reacties, maar op dat van de non-dualiteit

Jaargang 11 nr.14 (16 september 2010)

Zelfmeditatie - 3) Zelfreflectie

Uit een gesprek te Gouda op 12 mei 2010

Zie wat dat is: je heldere bewust-zijn waarbij je intern bewust bent van jezelf zonder afstand.
Natuurlijk, in het Westen is er natuurlijk ook oog voor het reflexieve bewustzijn. Men zegt dat  dat het punt is waarin mensen verschillen van dieren. Dieren hebben ook bewustzijn. Maar mensen hebben iets extra's en dat is dat reflexieve bewustzijn. Daarin vallen ze niet meer volledig samen met zichzelf. Doordat je reflexief bewust bent, kun je kritisch zijn ten opzichte van jezelf, kun je zeggen: zie nu eens wat je doet, en: doe het nu eens iets anders. Dat is ook de basis van bewuste moraliteit.
Het verschilpunt met de oosterse benadering is, dat de reflexieve beweging in het Westen niet ver genoeg wordt doorgezet zodat er een non-duale openheid ontstaat. Nu blijft er de dualiteit van de persoon die zich reflexief bewust is.
Maar natuurlijk is het voor mensen goed om de reflexiviteit te beoefenen. De meeste mensen komen aan een goede reflexiviteit niet toe en blijven onkritisch ten aanzien van zichzelf. Het zou mooi zijn als mensen meer zelfreflexief zouden worden, meer bewust van zichzelf. Tot op zekere hoogte is dat altijd wel het geval, maar je ziet de verschillen. In het zelfreflexieve bewustzijn zie je dat niets meer vanzelfsprekend is, dat je de ene weg kunt gaan en dat je de andere weg kunt gaan. Dat is de basis van je besef: ik ben vrij om te kiezen. Dus dat hoort allemaal bij de persoonlijke situatie van mensen die nu eenmaal zelfreflexief zijn. Er zijn altijd alternatieven. Je kunt altijd ‘nee’ zeggen tegen een bestaande toestand.

Noemen ze dat niet in sommige scholen juist prereflexief, tegenover het reflexieve gedrag van dieren?

Dat is een heel ander gebruik van het woord reflexief. Dan heb je het over reflexen. Bij een reflexbeweging wordt de zenuwimpuls teruggekaatst naar de spieren door het ruggenmerg. Hier gaat het om het terugkaatsen of weerspiegelen van beelden in het bewustzijn.

In die scholen is toch ook het transpersoonlijke belangrijk, tegenover de egoreacties als reflexen? Is dat het prereflexieve, zoals ze dat dan noemen?

Dan heb je het over reflexen in ruime zin, namelijk de vaste denk- en gevoelspatronen van een ik-persoon die een vast antwoord geeft op bepaalde stimuli. Dan definieer je het transpersoonlijke als prereflexief in de zin dat daarin geen vaste patronen worden gevolgd, dat het gedrag spontaan is. Toch moet je dan ook over bewustzijn gaan praten, want het verschil met het spontane en natuurlijke van dieren is dat de menselijke situatie gekenmerkt wordt door bewustzijn. In bepaalde scholen waarin het spontane sterk wordt benadrukt, valt het bewustzijn zo'n beetje weg.  Dan willen ze de onschuld van de natuur weer terug hebben, maar dat kan gewoon niet. We kunnen niet meer als dieren leven.

Ik heb nog een vraag over dat reflexieve bewustzijn. Veel mensen hebben dat niet echt. Ik merk dat ik daar moeite mee heb en dat ik geneigd ben om daar nee tegen te zeggen. Maar moet je dan uit dat contact stappen? Ik merk dat ik daar erg mee aan het stoeien ben.

Ga eerst weer naar je eigen situatie kijken, waarin je iets hebt herkend van het heldere bewustzijn van je eigen bewustzijn. Als je daarin meegaat, zie je iets anders gebeuren, namelijk dat je open komt. Dat is iets anders dan je te ontrekken aan anderen omdat zij wat minder helderheid vertonen. Nee, laat dit eerst maar open en vervolg de weg van bewuste inkeer nu eens helemaal.. Anders krijg je dualistische reacties: nee, dat wil ik niet, dat hoeft voor mij niet meer. Ga terug naar het belangrijkste, de doorgaande ontwikkeling bij jezelf. Laat de rest maar even voor wat het is. Het belangrijkste is terug te keren naar jezelf als het heldere bewust-zijn. Als je dat werkelijk doet, steeds meer terug, steeds meer terug, steeds meer terug, naar de kern waarin die helderheid ontzettend groot wordt: dan merk je dat jezelf en alles helemaal open komen. Dus dan zit je niet meer op het niveau van reacties, maar op dat van de non-dualiteit.

Thich Nhat Hanh schrijft over Thaise bootkapers die Vietnamese bootvluchtelingen beroven, zonder hen te veroordelen.  Hij laat zien dat de Thaise bootkapers ook weer gedreven worden door honger en vernietiging van hun achtergrond, net als nu met de Somalische bootkapers.

Ja, die achtergrond en dat mechanisme ga je steeds duidelijker zien. Iedereen zit in een bepaalde situatie waarin hij nauwelijks iets anders kan doen dan hij doet. Dus je ziet zowel de beperkingen en het lijden van de ene groep als de beperkingen en het lijden van de andere groep. Deze dingen komen  vanzelf in het zicht, als je terugkeert naar de kern van je zelf-zijn.
En wat is het vervolg? Het zien van de relaties tussen oorzaak en gevolg, de onderlinge afhankelijkheid en van het onderlinge ontstaan van alles is de herkenning van een non-dualiteit in de wereld. Maar, hoever gaat de herkenning van de non-dualiteit van jezelf en die wereld? Die zal verder moeten gaan dan de staat van compassie. Daarom blijft het belangrijkste: terug te keren naar de kern van jezelf en alles als non-duale openheid.

Een hartelijke groet,
Douwe Tiemersma


*

Mededelingen

Op 26 september is er de halfjaarlijkse Retraitedag op het centrum. In Leuven is er weer een avondsatsang op 7 oktober. Op de cursus Non-dualiteit in de praktijk 2010 is nog plaats: vijf vrijdagochtenden: 5, 12, 19 november, 3, 10 december 2010, van 10.00 – 12.30 uur.

Nieuw op de website.

Teksten betrokkenen
- ‘Ik ben Dat’, aanvulling 'Teksten van Joshua'

Downloads - Opnamen 2010 aanvulling
2010-09-05 Schier 3
2010-09-04 Schier 2
2010-09-03 Schier 1
2010-09-01 Situatie nu - magie


In Brugge, Leuven en Noordwolde (Groningen) zijn regelmatig bijeenkomsten zonder Douwe van mensen die zich betrokken voelen bij zijn benadering. Zie voor informatie: mailadres advaitagroep brugge, mailadres advaitagroep groningen en mailadres advaitagroep leuven.