5-13 Je bent veel meer dan je denkt

Jaargang 5 nr. 13 (31-08-2003)

‘Het was afgelopen vrijdag op Stoutenburg net de eerste schooldag na de zomer,’ hoorde ik. Het was inderdaad een aardig gezicht: zoveel mensen die het fijn vonden elkaar weer te ontmoeten. De inleiding en gesprekken verwezen natuurlijk weer naar de kern. Zo gaat het door, totdat alles volledig is begrepen.
De volgende reactie op Stoutenburg van een deelnemer geef ik door, omdat veel mensen last hebben van fysieke of psychische machtsuitoefening door anderen.
‘De tussenkomst van G., gevoelsgeladen maar authentiek, maakt een diepe indruk op mij, vanwege de herkenning. Ik vind het zo moedig dat zij dit naar voor kan brengen omdat het zo pijnlijk is te moeten vaststellen dat je autoriteit aan mensen kunt toekennen zonder dat zij daar recht op hebben. Het kan met vroegkinderlijke ervaringen te maken hebben, waarbij er over grenzen is gegaan en dat groeit dan uit tot situaties die zich steeds weer herhalen, ook met andere mensen.
Als jij zegt, Douwe, 'G., je bent veel meer dan wat je denkt', dan weet ik zeker dat dit wèrkt. Het werkt zelfs voor mij. Als je dit met een authentieke leraar kunt communiceren is er oplossing mogelijk ....
Voor mezelf kan ik nu eindelijk inzien dat er een diepere vergeving naar zo'n persoon is ingetreden, bij zoverre dat nu ook weer de mooie gevoelens die erbij horen, er weer kunnen zijn, zonder dat ik mezelf verraad, ten minste zo ervaarde ik dat. Je hebt me eens gezegd dat ik ook die mens bèn en dat is wel het moeilijkste wat je me kunt vragen, nl. dàt accepteren, en toch is het gebeurd, wonderbaarlijk ... Het verlangen naar Vrijheid wordt zo groot, dat je dit erop de duur allemaal bij neemt ...’

Je ziet hoe belangrijk vertrouwen is. Pas in vertrouwen wordt het wantrouwen (hoe begrijpelijk dat ook is vanuit het verleden) overwonnen. Als er weer een vertrouwen in iemand mag zijn, komt er ook weer een vertrouwen in zelf-zijn – en dat is van huis uit oneindig.

Vanaf woensdag 8 september zijn er weer de satangs in Gouda.
Agnes geeft weer voorafgaande aan de satsangs yoga/meditatieles van 18.30 -19.30 uur, vanaf 15 september.
Van verschillende zijden werd gevraagd naar stilte-bijeenkomsten. Voorlopig zijn twee vrijdagen gepland: 10 september en 8 oktober, van 10.00 - 16.00 uur (9.30 uur thee/koffie), geen opgave van tevoren, kosten €18,- (laag inkomen: €12,-) op de dag zelf te voldoen, incl. thee/koffie; zorg zelf voor een lunch; ter keuze zitten op een matje of op een stoel.
Verder is er weer de mogelijkheid in te tekenen voor een individueel gesprek.
De bijeenkomst in Brugge is ergens op 10 november aangekondigd, maar zal op 7 november zijn, in het Stiltecentrum op de Minnehof.

Als bijlage is er Wouters belangwekkend verslag van dvaita-onderricht. Wellicht dat de lezer iets zal herkennen.

Douwe Tiemersma

Tekst

Gesprek 3 maart 2004 te Gouda – Deel 4

En als ik wordt afgeleid, kun jij toch helpen dat het niet plaats vindt.
Ik zal je in ieder geval erop aanspreken.

Maar heb je het dan in de gaten?
Wat dacht je?

Je hebt ons bij de hand genomen, en dat is heel mooi, in de gezelligheid en behaaglijkheid van de kring, en nu wil je deze opheffen.
Dat is nu een feit.

Daar kun je dan op terug kijken, en dat is het dan.
Ik zou niet te veel terug kijken.

Nee, maar in ieder geval bedankt voor het bij de hand nemen, bij deze; het loslaten is even goed zo sterk als het vastpakken.
Ik ben vanavond begonnen nog eens duidelijk te maken waar het werkelijk om gaat. Dat gaat voorbij vormen, en dat is een heel ander proces dan de processen die je kunt verwoorden.

Je kunt in de wereld, waar de persoonlijkheid de boventoon voert, zo’n gesprek nooit voeren zoals deze in de beslotenheid plaats vindt.
Dat gesprek vindt dus in de grote openheid plaats, onder de blote hemel, zonder beslotenheid. Juist daar werkt het. Beslotenheid heeft altijd de negatieve kant dat het knus is, behaaglijk, prettig, enzovoort.

We hebben in ieder geval nog een videoband ... Een beetje luchtig doen dat helpt wel; bij de eerste zwaarte komt nu de humor door. Ik vond het wel een spannend moment toen jij ermee kwam.
Goed zo, maar ga niet te gemakkelijk met de humor om, want dan buig je alles gemakkelijk weer terug tot iets gezelligs. Echte humor betekent dat alles open komt.

Zoiets als je schaterlacht. Dan hoeft het de stilte niet te verstoren.
Als je open blijft gaat het radicaliserende proces door. In die zin gaat het onderricht door.

Ander: Hebben we je teleurgesteld als kring? Hebben we ons niet ingezet zoals we dat hadden kunnen doen?
De dingen gaan zoals ze gaan. Natuurlijk had en heb ik af en toe best de neiging om te zeggen: ‘Wordt nu eens wakker! Aan die neiging geef ik vaak toe.

Ander: ik ben eigenlijk heel blij dat de kring niet meer bestaat. En waarom, omdat ik hem als een afscheiding zie van iedereen die welkom zou moeten zijn.
De kring had ook zijn positieve kanten, bijvoorbeeld dat ik met een groep mensen die zich geëngageerd hebben iets anders kan spreken, en dingen op een andere wijze kan bespreken dan wanneer het gaat om mensen die hier voor het eerst langs komen.
De groepsvorming van mensen met een gelijke spirituele oriëntatie heeft zijn functie. Denk maar aan de wijze waarop de boeddhisten over de sangha spreken. Ondanks alle minder mooie verschijnselen, kan de groep een goede functie hebben. Van verschillende kanten hoor ik dat mensen de groep als positief ervaren, om juist zo intiem samen bezig te zijn, zodat de eigen juiste gerichtheid en alertheid wordt versterkt.
Deze processen gaan door zonder formele groep. De nadelen van de groepsvorm zijn dan in ieder geval verdwenen. Het komt op iedereen individueel aan om de helderheid van geest te betrachten.

Kun je dan niets doen, alleen helder blijven? Er is nauwelijks een strohalm om je aan vast te houden.
Dat is dus het punt: dat je zelfs geen groep hebt om je in te nestelen, dat je geen poot hebt om op te staan, dat Dat zo weinig vorm heeft en zo leeg is om je op te richten, dat er niets anders op zit dan om heel strikt bij jezelf te blijven. Ervaar maar dat het erg subtiel is, in de ruimte en dat je er toch bij kunt blijven.

In deze setting hier kom je er vaak heel dicht bij, zodat het ontroert en aanraakt, zodat er nog weinig woorden zijn om er iets over te zeggen.
Dat is het juist, dat alles wegvalt. Dat gebeurt bij iedereen. Regelmatig is er de situatie dat alles wegvalt. Alleen niemand merkt het op, omdat ‘niets’overblijft. Dus dan wordt er niets van geleerd. Het wordt niet herkend. Om daar bij te blijven vereist een geweldige tegenwoordigheid van geest.

Ander: Ik wil in ieder geval bevestigen dat ik erg veel aan de woorden in de kring heb gehad, omdat ze je de kracht geven als bevestiging dat het zo is. Daar heb ik veel aan gehad in alle kring-bijeenkomsten.
Wat er gebeurt hangt niet af van de specifieke kring-bijeenkomsten. De enige verandering is dat ze nu open staan voor iedereen die komen wil.

Bijlage

Dvaita leraar
Wouter (27-7-2004)

In deze verlichtende maatschappij is er een enkeling, die de moed heeft gehad zich te identificeren. Een van deze mensen geeft op een dinsdagavond een proefles, waar ik met enkele geïnteresseerden naar toe ga. Het vindt plaats in een gymnastieklokaaltje van een lagere school. Als we binnen komen zit de leraar op de grond op een kussentje en hij nodigt ons uit op enkele kussentjes plaats te nemen. Er staan ook stoelen, maar daar wordt door niemand gebruik van gemaakt. Gelukkig heb ik een recorder bij me, zodat alles wat er gebeurt precies wordt opgenomen.

Leraar: Fijn dat jullie de moed hebben gehad vanavond aanwezig te zijn. Ik zal in het kort aangeven wat we gaan doen. Het woord Dvaita komt uit het Sanskriet en betekent tweeheid.
In het kort zijn deze avonden voor die geïnteresseerden, die zelf willen weten wat Duhkha is.
Duhkha is een Sanskriet woord en betekent lijden. De Boeddha heeft gezegd: ”Alle leven is Duhkha”.

Bezoeker A: Ja, dat is me bekend, maar ik heb totaal geen idee, wat daar mee wordt bedoeld.

Leraar: Dat is me duidelijk. Om dat te begrijpen, moet je je eerst afscheiden van het geheel. Maar dat zal wel steeds duidelijker worden. Eerst zal ik jullie begeleiden met een meditatie en daarna kunnen er vragen worden gesteld. Laten we nu beginnen.

Meditatie: Sluit de ogen. Ga nu met je aandacht naar een plaats achter de ogen en stel je voor dat je daar zit. Stel je voor dat dat je plek is. Neem er maar rustig de tijd voor.
Voel nu het lichaam van binnen uit naar alle kanten, maar niet verder dan de huid van het lichaam. Stel je nu voor dat dit jouw eigen lichaam is. Stel je nu voor dat je alleen dit lichaam bent. Zeg bij je zelf: “Ik ben dit lichaam, ik ben alleen dit lichaam, ik voel alleen dit lichaam, ik ben alleen dit lichaam”. Neem daar rustig de tijd voor om dat helemaal in je op te nemen. Ga er ook in geloven, dat het waar is: “Ik ben alleen dit lichaam. Dit is mijn lichaam, ik ben dit lichaam”. Ga er helemaal in tot je werkelijk voelt, dat je dit lichaam bent ...
Open nu rustig de ogen, maar hou het gevoel dat je dit lichaam bent vast. Ging het een beetje?

Bezoeker B. Nou, het was best moeilijk zeg. Het koste me heel veel inspanning om die vaste plek achter mijn ogen in te nemen. Ik werd daar heel moe van. En dan al die woorden herhalen, van dat je alleen dat lichaam bent en dan tot de grenzen van de huid, dat koste me ook heel veel moeite. Het komt me voor dat je als je deze weg wilt volgen heel veel energie nodig hebt, is dat zo?

Leraar: Ja, het is een smalle moeilijke weg, die heel veel inspanning kost en ik moet jullie eerlijk vertellen, dat maar weinigen de moed en de kracht hebben om deze weg tot het einde te gaan.

Bezoeker A: Ik kon helemaal niet op de plaats achter mijn ogen blijven. Ik floepte er steeds uit en dan nam ik weer waar vanuit een andere plaats.

Leraar: Ja, dat zag ik, je ontspande je steeds en als je dat doet dan lukt het niet. Nee, je moet je blijven inspannen om in het lichaam te blijven, maar als je regelmatig oefent en ook in de woorden ”ik ben alleen dit lichaam” gaat geloven, dat ze echt waar zijn, dan gaat het steeds gemakkelijker.

Bezoeker C: Maar wanneer begint dan duhkha, het lijden?

Leraar: De echte geïnteresseerden kunnen een inwijding krijgen met een mantra. En als zo’n mantra gaat werken, dan begint het lijden.

Bezoeker C: Een mantra, wat is dat?

Leraar: Mantra is een woord in het Sanskriet, en bestaat uit één of meer woorden, die je innerlijk herhaalt, om je een bepaalde toestand eigen te maken.

Bezoeker C: Krijgen we allemaal dezelfde mantra en kunt u er een voorbeeld van geven?

Leraar: Iedereen krijgt verschillende mantras, maar als je goed vordert kun je wel meer inwijdingen krijgen. Ik zal jullie een voorbeeld geven. Eigenlijk is: “Ik ben alleen dit lichaam” de begin-mantra. Een van de eerste mantra’s daarna, die iemand kan krijgen is: “Ik doe het nooit goed” of “ Ik kan het niet” of “Ik kan niet meekomen” of “Ik ben niet goed genoeg”. Je dient de mantra dan zo vaak als je kunt innerlijk te herhalen, tot je hem helemaal gelooft en bij het woordje ‘ ik’ je te realiseren dat je alleen dit lichaam bent. Het is ook goed om de mantra als een gevoel te verankeren in je lichaam. Dat kan je doen op elke plaats, maar gemakkelijke plaatsen zijn je voorhoofd, je hart en je maag. Als je de mantra goed hebt verankerd in je lichaam, dan begint vanzelf al een beetje het lijden, want het gevoel zal zich dan verharden en pijnlijk worden. Na de verankering mag je de mantra ook hardop zeggen. Je krijgt dan vanzelf confrontaties met andere mensen, maar oefen eerst in deze groep, want het gaat gemakkelijker als in een groep iedereen met identificatie bezig is.

Bezoeker D: Wat ik me af vraag is waarom je eigenlijk dat allemaal zou willen realiseren?

Leraar: Ja, dat weet ik niet. Blijkbaar zijn er mensen, die helemaal willen ervaren, wat lijden is.

Bezoeker D: Hoe bent u eigenlijk zo ver gekomen op dit pad?

Leraar: Ja, ik heb het geluk gehad, dat mijn ouders mij van jongs af aan dit hebben bijgebracht.

Bezoeker B. Wat ik me afvraag is hoe ver kun je hier mee gaan met dit pad?

Leraar: Dit kan heel ver gaan. Vooral met de mantra’s voor gevorderden: “Niemand houdt van mij” en” ik kan niet liefhebben”. Als je je namelijk een beperkende mantra hebt eigen gemaakt, projecteer je die vanzelf in de wereld om je heen, zodat je ook waarneemt in de wereld dat de mantra waar is, met andere woorden de wereld om je heen (om je lichaam heen) weerspiegelt de beperkende mantra’s. Als je echt denkt dat je dit lichaam bent en je hebt je allerlei beperkende mantra’s eigen gemaakt, dan kun je je alleen gaan voelen en kan het zijn dat je bang wordt dat je je lichaam kwijt raakt, dood gaat. Je kan dan zo bang worden voor de dood, dat je je gaat voorstellen dat er een hogere macht, een God is die alleen voor jou zorgt. En als iemand dan jouw God belachelijk maakt, kan het zijn dat je zo kwaad wordt dat je gaat strijden voor je God.

Bezoeker A: Jeetje, dat lijkt me allemaal nogal ver gaan, al moet ik eerlijk toegeven dat ik de meeste woorden niet echt begrijp. Wat was identificatie ook al weer? En dood gaan, dat kan toch niet, alleen de vorm verdwijnt toch. En een eigen God? Het lijkt me wel heel moeilijk om deze weg te volgen. Om lijden te begrijpen moet je wel heel veel onnatuurlijke dingen doen. Ik weet niet of dat wel een weg voor mij is. Trouwens stel dat het allemaal zou lukken, is er dan wel een weg terug?

Leraar: Ja, of het een weg voor u is, kunt u alleen zelf uitmaken. Het kost heel veel inspanning deze weg te volgen om tot lijden te komen. En de weg terug vraagt u? Daar hoef je niets voor te doen. Ontspan volledig en totaal en je bent weer terug als leegte, stilte, openheid.