5-2 Stel vast: Dit is het en niemand kan me iets anders wijs maken

Als u deze Advaita Post krijgt, hebben wij de winterretraite op Schiermonnikoog. Maar, wat is een retraite? Deze kan er alleen zijn, zolang de dualiteit tussen een druk leven en rust bestaat. Het zou mooi zijn, als door de realisatie van non-dualiteit retraites overbodig zouden zijn. Wie weet.

Het stukje over het determinisme van Ramesh Balsekar in de vorige Advaita Post leverde een flink aantal reacties op. Voor de duidelijkheid volgen hier nog enkele punten.
1. Vanaf “Determinatie (bepaling) vindt plaats door een kenner ...” is de tekst van mij. Deze wil laten zien dat een gesloten, niet-didactisch bedoeld determinisme niet meer dan een beperkte waarheid of geloof is.
2. Keer op keer zegt Balsekar dat hij alleen zijn “concept van een volledige pre-determinatie” wil overdragen”. Dat is zijn hoogste waarheid.
3. Daarbij neemt hij expliciet afstand van Nisargadatta Maharaj – “Híj leerde ‘I am That’” (R.B.).
Deze afstand is in zijn eerdere boeken niet duidelijk, maar in de loop van de tijd is deze duidelijker geworden.
4. Het lijkt erop dat Balsekar eerlijk is in zijn deterministische visie. Misschien is zijn visie in de loop van de tijd veranderd, misschien is hij nu, nu hij in de 80 is, eerlijker dan ooit.
5. Voor zover degenen die hem bezoeken verruiming en bevrijding ervaren, is dit prachtig. In een aantal concrete gevallen toen ik er was, was het omgekeerde het geval. Dat is jammer.

Odile heeft als secretaresse van Stichting Openheid het Jaarverslag 2003 geschreven. Degenen die dat graag willen zien, kunnen dat bij haar opvragen (0182-373427).

Het voltooien van het Upanishad-boek, dat in de Boekenbrochure aangekondigd staat, kost meer tijd dan was gepland. De oorzaak hiervan is onder andere de moeilijkheid om alle bijdragen te krijgen. Het ziet er naar uit dat het boek in maart a.s. zal verschijnen.

Degenen die al langer (gratis) Advaita Post krijgen, dit op prijs stellen en het kunnen betalen, zouden eraan kunnen denken een donatie aan Stichting Openheid te doen. De Stichting kan dit geld goed gebruiken, vooral om de boeken en de huur van het Advaita Centrum te financieren.
Info AdvaitaPost, zie de bijlage.

Douwe Tiemersma

Tekst

Gesprek 1 juli 2003, Schiermonnikoog (deel 1)

Het is goed om eens de balans op te maken. Iedereen heeft allerlei zijnservaringen van onbeperkt zelf-zijn gehad. Stel eens heel duidelijk vast wat je daarbij werkelijk hebt geleerd en wat daarvan de waarde is. Dat leren betreft geen informatie, het betreft een wezenlijke herkenning, een heel duidelijke ervaring van Zelf-zijn. Je kunt dit vaststellen, heel helder onder ogen zien. Je weet dan zonder vaagheid wat je eigen aard is. Dan vergeet je het niet meer. Daarom is die innerlijke helderheid zo nodig. Dat je zo helder mogelijk vaststelt: ‘dit is het’. Als het vage ervaringen blijven of zelfs vage ervaringen van een ik-persoon, dan blijven het flitsen en piekervaringen die even opkomen en dan weer weg zijn. Het belangrijkste heb je dan niet geleerd. Dat krijg je pas als je dat werkelijk intern in de eerste persoon vaststelt: dit is het en niemand kan me iets anders wijs maken. Dan is alle twijfel weg, dan is het duidelijk: dit is het.

Keer, zodra het denken opkomt, ook bij het stellen van vragen, direct weer terug tot je echte kennis. Dan zie je het betrekkelijke van die vragen. Dus je eigen zijnservaring, dat is het belangrijkste wat je hebt. Het is ook het enige wat je hebt. Al het andere is betrekkelijk. Het kan wegvallen. Het kan verschuiven, zodat het niet meer werkt. En dat vindt op steeds diepere niveaus plaats. Al die dingen waarin je eerst een zeker vertrouwen had, blijken in hun zekerheid een illusie te zijn. Het enige wat niet een illusie is, is de zuivere zijnservaring van jezelf. Die blijft ondanks alle verschijnselen die er zijn. Basale verschijnselen als verticaal, voor en achter, boven en beneden kunnen veranderen: jij hebt geen poot om op te staan. Het enige wat blijft is die oorspronkelijke helderheid, je eigen bewuste Zijn. Dat ben jij. En dat kun je zelf intern herkennen. Je weet wat het is, wanneer je het eens bewust hebt mee gemaakt. Onbewust maak je dat voortdurend mee, maar word dit maar bewust: dit is het. Dan blijft het ook bewust aanwezig. Nogmaals, niemand kan je dan iets anders wijs maken, bijvoorbeeld: jij bent die en die, jij bent toen geboren, hebt die eigenschappen. Illusies worden duidelijk vanaf een hoger niveau. Vanaf het hogere niveau kijk je terug en je ziet dat je eerst met illusies bezig was. Er wordt licht bij gehaald en je ziet dat de slang maar een touw is. In de eigen ervaring wordt alles duidelijk. Dat is het enige wat je hebt. Al het andere dat is aangeleerde kennis en je ziet dat die geen hout snijdt. Die kennis is niet bestaand tegen andere condities. Het enige wat blijft is, steeds weer opnieuw, die helderheid van Zelf-zijn. Dat blijft bestaan, ook wanneer er verschijnselleen zijn. Voordat er verschijnselen waren, was je er zelf al. Je ervoer en was een toestand van Zelf-zijn.

Vanuit die helderheid herken je al die patronen in je die later kwamen. Hoe zuiverder het bewustzijn is, des te dieper zie je die subtiele patronen, die structuren waarvan je niet vermoedde dat die in je zaten en zaken waarvan je dacht dat je ze al lang kwijt was. In een grove vorm waren ze er niet (meer), maar je ziet ze nu spelen op heel subtiel niveau. Daarbij gaat het om heel subtiele vormen: de manier waarop je kijkt, de manier waarop je loopt, de innerlijke subtiele gevoelens. Heel subtiele dingen blijken een rol spelen in je leven, in je gedrag. Omdat ze zo subtiel zijn, heb je een grote helderheid nodig om ze duidelijk te krijgen. In die helderheid wordt alles helder, en komt alles op wat nog niet helder is. Terug gaande naar jezelf, steeds meer terug naar je bron, komt steeds meer in het vizier. Dat geldt ook voor de energieën. Je ziet duidelijk de energieën stromen in je lichamelijke sfeer en in het groter geheel van de kosmos. Je ziet al die energetische patronen. Wanneer er gerammeld wordt aan die patronen, zoals we dat met oefeningen hebben gedaan, blijken zij ineens los te komen. Dan komt er een vrijheid ten opzichte van de energieën. Dat geldt op elk niveau, ook op het niveau van het hart. Wanneer het daar een beetje open komt, gaat het daar ook stromen. Een verschil tussen binnen en buiten is er niet meer. Er is geen scheiding tussen beide. Alles wat buiten is, is binnen. Alles wat binnen is, is buiten. Je ervaart het, die verschijnselen zijn duidelijk. Patronen zijn er ook op het mentale niveau. Al die mentale beelden, al het denken, steeds weer in bepaalde patronen. De geest kan niet anders dan in patronen denken: dit is dit en dat is dat. En dit kan niet dat zijn. Een patroon is de steeds weer terugkerende vorm van tegenstellingen, de vorm van hokjes waarin alles gestopt moet worden. Je ziet dat dat vaste patronen zijn. Juist wanneer je dat ziet in het groter geheel, kunnen die patronen verdwijnen, de scheidingen verdwijnen. Het denken wordt zelfs vloeiend. Als je nog iets hoger zit, kom je op het niveau van het inzicht. Je herkent de dingen in hun grotere verbanden. Omdat alles met alles heeft te maken verdwijnen er steeds meer patronen. Het zien wordt steeds meer een direct spiegelen, een direct vaststellen. Dat gaat door tot op kosmisch niveau.

Een tussenfase is het niveau van de getuige. Het is een kosmisch standpunt, maar als je verder teruggaat naar jezelf, zie je dat ook dit relatief is. Dan heb je het standpunt van het bewustzijn los gelaten en is er een universeel bewust-zijn waarvan je niet meer kunt zeggen dat er een standpunt is. Dan is er ook geen verschil meer tussen het waarnemen en het waargenomene. Er is alleen een intern weten van ‘ik ben’. Ik ben Bewust-zijn, Geluk-zijn. Dat ‘ik ben’ is de bron van alles, want het kan heel gemakkelijk in een trechter schieten zodat het weer in het lichaam zit in de vorm van ‘ego’, waar tegenover de wereld staat. Maar het omgekeerde kan ook plaatsvinden. Als je terugkeert naar jezelf, steeds verder inkeert, laat je alle condities los. Zelfs het kosmische ‘ik ben’ lost op. Dan is er helemaal niets meer te zeggen.