8-12 Als je binnenste buiten keert, ben je overal aanwezig

Jaargang 8 nr. 12 (14 augustus 2007)

De zomer – voor zover het zomer is –  is journalistiek komkommertijd. Toch is hier nog een AP, omdat de inhoud niet afhankelijk is van ‘nieuws’. Over komkommers gesproken: zelfs de oude komkommer blijft zijn actualiteit behouden.

De zomer ... de zomer betekent een doorbreking ergens van leefpatronen, als het goed is een overgang naar een bewust verblijven in non-dualiteit.

Tekst

Uit een gesprek te Gouda, 17 januari 2007 – Het binnenste buiten

Je bent druk geweest en ineens valt er stilte.
Je zult ontzettend helder moeten zijn om te ervaren wat er gebeurt. Eerst heb je de gerichtheid op buiten. De stilte valt en de oude structuur verdwijnt, de structuur ‘ik zie iets anders’. Ik en iets anders zijn daarin gescheiden. Ze vormen een dualiteit. De relatie ertussen wordt gevormd door wat werkwoorden aanduiden, vul maar in. Je hebt een relatie met iets buiten jezelf. Ik verlang iets, ik doe iets, ik zie iets, ik hoor iets, ik denk iets. In de stilte valt ineens die hele structuur weg. We hebben daar de vorige keer naar gekeken in verband met de tijd. Er bleek alleen iets onuitsprekelijks over te blijven. Waarom iets onuitsprekelijks? Omdat het spreken ook diezelfde duale structuur heeft: ik zeg dit. Als dit en het ik er niet meer zijn, heeft het spreken en zeggen dus ook geen betekenis meer.
In de overgang naar stilte komt er ontspanning. Om de polen ‘ik’ en ‘dit’ uit elkaar te houden, om het andere op een afstand van jezelf te houden, kost inspanning. Als er ont-spanning komt, verdwijnt de afstand en vloeit alles samen. Net als bij het gaan slapen zak je weg in een diepe droomloze slaap. Je kunt dan niet meer zeggen: ik slaap een droomloze slaap. Nee, want die hele structuur is er niet meer. In die ontspanning verdwijnt die. Er zijn eerst nog overgangsprocessen van door elkaar gaande beelden en gevoelens. Lange tijd kan er nog een ik-bewustzijn zijn. Als de ontspanning in de eigen diepte doorgaat en als je helder blijft, komt dat ik-bewustzijn vrij en wordt universeel. Eerst is er een bewustzijn van de buitenwereld. Zelf, als ik-bewustzijn, zit je ergens in het lichaam. Zelf zit je binnen en de rest is buiten. Als je verder naar binnen gaat met een steeds verdergaande ontspanning, ontspant het ik-bewustzijn zich en opent zich volledig, oneindig. Zo komt wat buiten was samen met het ‘binnen’. Aan de ene kant komt het buiten in het binnen, de wereld in de bewustzijnssfeer, aan de andere kant komt het binnenste buiten, zelf overal is de kosmos.
Is dat duidelijk? Kan dat ook in jouw zijnservaring plaatsvinden? Als je punt van aandacht buiten op de dingen voldoende ver naar binnen gaat, verder teruggaat naar de kern van jezelf, klapt alles vanzelf binnenste buiten. Je eigen binnenste, dat ben je zelf, keert zich helemaal om en is dan overal aanwezig, ook daar waar eerst buiten was.
In de klassieke teksten wordt dit op allerlei plaatsen aangegeven. In de Upanishaden wordt vele malen gezegd: Ga terug naar je hart; daar zit een kleine vlam of een kleine lotus; die is ontzettend klein; maar als je daarin binnengaat, merk je dat het alles omvat. Ook Pascal zei hetzelfde: de mens is een ontzettend kwetsbaar stofje in het heelal. Wat is hij op de schaal van de kosmos? Bijna niets. En toch omvat de mens als geest alles: het binnenste is buiten.
Iedereen kent die omkering in de relatie met anderen. Als je door iemand wordt geobjectiveerd – ‘Jij bent ....’ –  heb je vanzelf de neiging onder die aanval uit te komen door terug naar binnen te gaan. Dan klapt de relatiestructuur gemakkelijk om: het binnenste is groter dan buiten. Ook al heb je niets te vertellen tegenover die ander, toch kunnen alle uiterlijkheden door jezelf worden omvat door terug te keren naar jezelf. Iedereen kent het. Het is heel simpel.
Een andere illustratie: iemand heeft het gepresteerd om een theepot binnenste buiten te keren ... Kijk maar (staat op het Centrum). Eerst zat er thee in, dan wordt de pot binnenste buiten gekeerd en zzzzzt de thee is overal. Er is altijd genoeg thee.
Dit kun je doortrekken. Als je iets verlangt, heb je je verlangen op dat verlangde zitten. Bij de gerichtheid van dat verlangen zit je aandachtspunt  daar, in dat wat je wilt hebben. Als je dat nu allemaal naar binnen haalt en als het innerlijke dáár uitstulpt om het verlangde buiten, dan is er toch een universeel samengaan van jou en wat je verlangt? Het verlangde én jezelf zijn universeel aanwezig. Zo zijn alle verlangens vervuld. De hele structuur van de gerichtheid op iets anders is verdwenen. Er zijn geen verlangen meer ...
Zie dat heel duidelijk!

Zelf formuleren

Non-dualiteit kan niet in positieve bewoordingen beschreven worden. Bepaalde woorden kunnen hoogstens de richting aangeven waarin iets van non-dualiteit te ervaren is. Ze kunnen op deze wijze soms aan een bewustwording bijdragen, een zijnservaring losmaken.
Steeds weer keert de vraag terug in hoeverre je zelf moet proberen te formuleren waarom het gaat. Het gevaar ervan is duidelijk: je gaat gemakkelijk teveel in je denken zitten. Ga dus niet praten over 'waar gaat Advaita over?'.

Het is wel degelijk belangrijk om zelf je eigen ervaringen en je eigen besef onder woorden te brengen, omdat dat een beter begrip geeft van dat waarom het je gaat. Je moet dan op duidelijke wijze bij jezelf te rade gaan, goed kijken naar je ervaringen, je gevoel, je weten. Bewustwording is een precieze zaak en dat geldt ook voor het onder woorden brengen van dat wat bewust wordt. Die precieze formuleringen leveren een verdere bewustwording op.

Ga dus zo ver mogelijk door met het onder woorden brengen van je eigen ervaring en weten van non-dualiteit. Satsangs en e-mail-wisselingen bestaan voor een groot deel uit formuleringen. Op de website staat onder 'Teksten van betrokkenen' bij het Advaita Centrum al een flink aantal verwoordingen. Deze rubriek kan worden aangevuld.

Een hartelijke groet en tot ziens,
Douwe Tiemersma