8-2 Herken maar die oneindige gelukzaligheid. Je bent altijd al dat ananda-zelfzijn

Jaargang 8 nr. 2 (29 januari 2007)

Tekst

Uit een inleiding en gesprek op de Hoorneboeg, 7 oktober 2006
Dronkenschap en Nuchterheid (2)

In alle tijden zijn mystici als buitenzinnig of gewoon als dronken betiteld. Ja, dronken, waarvan? Van die nieuwe toestand van oneindige vreugde! Geen wonder dat er dan gebruik wordt gemaakt van het beeld van de oceaan en van de golven om de ervaringen te beschrijven. Alles is vloeibaar, alles blijft golven, oneindig ... Kijk eens naar de gewone dronkenschap. Daarin is het ook, gedeeltelijk althans. Het is niet voor niets dat mensen af en toe graag een slokje drinken. Waarom? Om hun gevoel wat losser te krijgen.
Hier gaat het om de overgang van de mentaal geordende sfeer naar – laten we maar zeggen - de goddelijke vloeibare sfeer. Het is belangrijk dat je dat herkent. Die vloeibaarheid is een bepaald aspect van je die duidelijk aanwezig zal moeten zijn, willen vastzittende dingen gaan oplossen. Dat betekent ook een totale verdieping van je eigen bewustzijn, een verdieping tot diep in je gevoelswereld. Deze gevoelswereld is een basis voor de mentale wereld, maar als die mentale wereld gaat overheersen, wordt de gevoelsmatige wereld min of meer vastgezet en afgedekt . In de verruiming ontstaat zomaar ananda, gelukzaligheid. In de herkenning van ananda kan deze sterker worden en kun je er helemaal in opgenomen worden. Dan is er alleen die sfeer van oneindig ananda
In de hartmeditatie ga je letterlijk terug naar je hart. Dan ervaar je daar een verruiming, een verruiming van de liefdesenergie, van de hartenergie. En meteen ontstaat zoiets als dronkenschap want de vaste patronen verdwijnen. Als je het herkent, kun je het ook verder laten gebeuren, het zich verder laten ontwikkelen. In de mystiek wordt deze weg begaan. Men zoekt de plaats op waar Liefde zich ontplooit, waar men ervaart: hier komt het grote en dat gaat me overweldigen. Er wordt gezocht naar zo’n overweldiging, in de richting dus van de mystieke eenheid.
Vaak is er in deze lijn de notie dat deze mystieke eenheid er nog niet helemaal is. Die gevoelsmatige vereniging met dat uiteindelijke grote, die mystieke eenheid is er dan nog niet. Dan is er het verlangen naar. Dat vind je ook bij Kabir en alle andere mystieke schrijvers. Zij ervaren aan de ene kant wel iets van de mystieke eenheid, maar worden steeds opnieuw ook weer hard geconfronteerd met de afwezigheid van de eenheid. Dus dan blijft er het verlangen over. In dat gevoelsverlangen word je verteerd. Die vertering is dan de zuivering. Alles wat nog hard is wordt werkelijk verteerd, opgelost. Zo wordt de dronkenschap van Liefde totaal en valt verder alles weg. 
Het is goed om dat aspect ook in jezelf te herkennen. Als je je begeeft in de lijn van advaita. is er blijkbaar een bepaald besef van de richting waarin het allerbelangrijkste aanwezig is.
Voor het gevoelsmatig aspect is het niet verschillend van de mystieke weg. Het is goed om dat te herkennen. Er is een bepaalde beweging op gang gekomen. Er is een gegrepen worden door waarheid. Dan gaat er veel veranderen. Het is duidelijk, daar doe je zelf niets aan. Je wórdt gegrepen. Je wordt in het diepe gegooid en je hebt nergens meer houvast, je kunt nergens meer staan. Je hebt geen steun meer. Als je je daaraan overgeeft, gaat het op een goed wijze verder.
In de advaitalijn heeft het bewustzijn terecht een centrale plaats. Sommigen hebben hierbij een probleem, omdat de diepte van het gevoel niet open is. Soms zit het gevoel vast en is er een gevoelsmatige blokkade waar ze niet doorheen komen. Als ze er wel doorheen komen, komt gemakkelijk de angst op ‘ik ga mezelf verliezen’. Juist om die angst op te lossen zul je jezelf moeten herkennen als ananda, niet alleen als bewustzijn (cit) waardoor je al de dingen als betrekkelijk doorziet. Vaak is zowel het relativerende bewustzijn als het ananda-zelf niet sterk genoeg. Dus dan blijf je ergens hangen.
Als de gevoelssfeer meer open komt, danvindt dat plaats in alle aspecten van het bestaan, ook zintuiglijk. Kabir hoort alleen maar prachtige, vloeiende muziek,. Als je goed luistert vanuit je hart, kun je die horen: een ontzettend prachtige, ijle muziek die maar doorgaat. Je hoeft nooit meer naar een muziekuitvoering. Visueel: overal zijn er schitterende lichtdoorschenen kleuren, vloeibaar, heel ijl, oneindig stralend, prachtig. Je kunt je voorstellen dat bijvoorbeeld in de Soefi-lijn de schilderkunst, de muziek enzovoort een hulpmiddel zijn om te komen tot de ontgrensde vormen van muziek, van kleuren, van poëzie, van de goddelijke sfeer waarin
je wordt opgenomen. Alles wat plaatsvindt, vindt daarin plaats. Ook het gewone lopen, het dansen, het spreken, het doen van dingen. Het is een heel ijle sfeer, die vloeibaar is, die geen vaste structuur kent. Het zit vol van liefde, zo vol zelfs dat er gesproken wordt van dronkenschap. Herken dat maar. Dat is voor iedereen mogelijk, omdat iedereen altijd al dat ananda-zelfzijn is. Vanuit de herkenning blijft er een afstemming op deze sfeer.
In die sfeer gebeuren vanzelf de goede dingen. In die sfeer blijft er een goede oriëntatie. Niet voor niets wordt er over liefde gesproken, in eerste instantie over verliefdheid. Wanneer dat gaat spelen, is het geen punt meer om de goede oriëntatie te houden. Er is geen notie van iets te moeten doen in die richting, want automatisch zullen de beste dingen gedaan worden, op vanzelfsprekende wijze. Ten opzichte van die sfeer vallen alle andere zaken die je ooit van waarde hebt beschouwd weg. Wat die hemelse muziek betreft: als je die hoort, valt alle andere muziek weg. Dat geldt ook voor de schoonheid van de kleuren en voor de liefde De beperktere vormen worden gerelativeerd ten opzichte van datgene van wat je als het hoogste ervaart. Daar doe je niets aan . Nee, je wordt erdoor gegrepen; je komt daar zomaar in terecht. Je duikelt erin en je bent ‘verloren’. Je ervaart dat dit alles is. In de ontwikkeling is er een zekere zuivering van de beperkte vormen. Zij worden opgelost in het oneindige zijn-bewustzijn-gelukzalig-zijn.
We zullen vanmiddag en morgen verder spreken over dronkenschap. De beperkingen ervan zullen ook nog duidelijk moeten worden vanuit een de helderheid van bewustzijn, vanuit een grote nuchterheid.
Je zult het zelf moeten ervaren, het totale open komen in alle aspecten, niet alleen op het niveau van het bewustzijn, maar ook op het niveau van het gevoel. Je gaat dan de betrekkelijkheid ervaren van al die gevoelsmatige standaarden die er in het gewone leven zijn, al was het alleen maar van boven en onder en van een harde horizontale vloer. Op een gegeven ogenblik gaat de vloer golven. Op een gegeven ogenblik is onder boven. Als je je hoofd heen en weer kantelt, gaat de horizon kantelen. Als je dit op een diep gevoelsmatig vlak herkent en accepteert, ontstaat er verruiming en een gevoel van vreugde, van liefde. Het gevoel komt open. Het stroomt uit naar alle kanten en wordt universeel.
Is dat duidelijk?

Uit de pers

Trouw 29 januari 2007 – ‘Wanneer beginnen we te dagdromen? Als onze hersenen zitten te niksen. Maar wat is cerebraal niksen precies? Neurologen pretenderen nu in Science (19 januari) dat ze het dagdromen op scans kunnen herkennen. Het komt er inderdaad op neer dat het brein in ruste is, maar niet helemaal. ... Blijft de vraag waarom we dagdromen. ... Zonder dat mentale tijdreizen zouden we een verbrokkeld geestelijk bestaan leiden, redeneren de neurologen. In dagdromen lijmen we het toen, nu en straks al mijmerend aan elkaar en brengen zo cohesie aan in de geest. In tijden van rust werken we dus aan ons zelf.’

Het is dus een natuurlijk proces dat er een cohesie van het zelf ontstaat, vanuit de verstrooiing van het ik in de activiteiten.
Deze gaat door totdat het zelf (met alles wat erin is) is geëmancipeerd van de condities, zelfs van ‘het toen, nu en straks’ – of, beter gezegd, deze gaat door, doordat het zelf nu eenmaal vrij is van condities.
Dagdromen mensen nog wel? Zelfs kinderen lijken daarvoor geen tijd meer te hebben. In dezelfde dagbladkatern staat:

‘Kinderen hebben de tijd nodig om volwassen te worden. Als professionals en wetenschappers zijn we zeer bezorgd over het escalerende aantal kinderen met gedragsstoornissen en depressies ... De nog onontwikkelde hersenen van kinderen kunnen zich niet aanpassen ... aan de effecten van de almaar sneller veranderende technologie en cultuur. Kinderen hebben nog steeds nodig wat ontwikkelde menselijke wezens altijd nodig hadden: echt eten in tegenstelling tot junk food en werkelijk spelen in tegenstelling tot achter de computer zitten.’ [Sue Palmer en bijna honderd wetenschappers in een open brief in de Daily Telegraph]

Hartelijke groet,
Douwe Tiemersma