2009/01 Schaatsen: evenwicht en stilte bij het heen- en weergaande glijden: het leven

Jaargang 10 nr.1 (14 januari 2009)

Hoe schaatsen?

Uit niets
is er het universum
van bewust-zijn met een witte vlakte en
een eigen lichaam met benen.
Evenwicht in het centrum,
in beweging komt de schepping:
zwaarte helt over en
massa stroomt naar één kant.

Ondanks de eenzijdigheid blijft
er in het gebeuren evenwicht.
Meegaan met de verschuiving betekent
in evenwicht blijven.
De beweging gaat door tot
ze zichzelf uitput en
omkeert.
Gelukkig is er nog een ander been waarmee
de beweging zich in de andere richting doorzet.

Zo is er een heen- en weergaand glijden in evenwicht.
Zo is er een voortvliegen over de vlakte, terwijl
er stilte blijft.
Zo is het leven, zolang het er is.
 

Tekst

Uit een inleiding en gesprek op 19 november 2008 te Gouda: De oceaan en de golven
 

Allerlei benaderingen van non-dualiteit zijn hier aan de orde geweest. Wat is er nog te bespreken? Laten we nog eens gaan kijken naar een belangrijke metafoor om een betere herkenning te krijgen van non-dualiteit: het bekende beeld van de oceaan en de golven. Iedereen kent het, maar het is de moeite waard om preciezer te gaan zien wat het inhoudt.
Het beeld wordt niet zomaar gebruikt, want het is de bedoeling om je iets te laten herkennen van jezelf. Die herkenning komt pas, als je je zelf letterlijk in het beeld ervaart. Het is een imaginatie waarbij de afstand tot het beeld verdwijnt. Dan wordt de innerlijke betekenis duidelijk voor jezelf. Het is een heel oud beeld van de oude Upanishaden en daarna is het overal in de advaitatraditie en daarbuiten te vinden.
Uitgaande van je zelfervaring als een persoon kun je ervaren dat je in de oceaan zakt, daarin oplost en zelf die oceaan bent. Je kunt je ook identificeren met een golf. Dan zit je achter je ogen te kijken naar andere golven op een afstand. Je stelt vast: 'Ik ben verschillend van die andere golven.' Zij zijn een beetje anders; sommige zijn hoger. Zelf wil je ook hoger worden. Maar je ervaart dat je kleiner gaat worden en dreigt te verdwijnen. Je doet er alles aan om je bestaan als golf te rekken.
Je kunt natuurlijk ook gaan zien dat je niets anders bent dan de oceaan en dat de andere golven ook de oceaan zijn en dus gelijk aan jou. Die overgang in ervaring is een proces waarin een overgang van identificatie plaatsvindt. Dat proces is een objectmeditatie. Daarin richt je je eerst in je verbeelding zo sterk op de oceaan als object, dat je de oceaan, inclusief de golven, heel realistisch gaat ervaren. Deze fase van werkelijkheid-worden moet je niet overslaan, want anders blijft de oceaan een mentaal beeld. Die oceaan kan heel werkelijk worden, peilloos diep. Dan kun je meditatief zo bij die oceaan als ervaren realiteit blijven dat de afstand gaat verdwijnen. In je eigen beleving zak je dan in die oceaan, ga je erin op en ga je ermee samenvallen. Zo ga je je echt ervaren als de oceaan met zijn golven. Als golf is er de ervaring dat je je bestaan zich naar beneden toe doorzet, dat je peilloos diep bent. Als oceaan ervaar je je peilloos diep met naar boven toe ergens een golf die de kop opsteekt. Vandaar is er de blik op andere golven. Dan wordt duidelijk dat, als je je identificeert met die golf en die blik, dat je je eigen zelf-zijn vergeet. Je gaat dan oordelen, wensen en willen. Gelukkig kan het bewustzijn ruim blijven, of in ieder geval weer ruim worden. Dan is duidelijk dat het golfje alleen een oppervlakteverschijnsel is, dat het eigenlijk niets is in vergelijking met de oceaan. Je bent die oceaan, die af en toe wat van die verschijnselen aan de oppervlakte heeft. Daarbij zijn de golfjes niet verschillend van elkaar.
Er zijn hier dus twee verschillende kenwijzen. In de golf is er een afstandelijke waarneming van objecten. In de oceaan, teruggekeerd in jezelf als gevoelsmatig bewust-zijn, is er een intern kennen, een interne zijnservaring dat je de hele oceaan bent. Direct ervaar je al tastend de kusten; direct ervaar je in je innerlijke beleving de andere golven als jezelf. Kijk maar eens naar je hand. Je kunt vanuit je ogen naar je handen kijken als object, bijvoorbeeld als het object waar je een splinter uit moet halen. Je kunt je ook bewust worden van je innerlijke sfeer, bijvoorbeeld bij het tasten. Dan zit je al tastend in je hand. Dan is je hand geen object. Je hand neemt waar en zelf ben je je hand, als subject van de waarneming. Terwijl je kijkt naar je hand, kun je ook jezelf als gezichtspunt laten zakken. Je perspectief gaat dan naar beneden en daarbij kom je dichterbij je lichaam totdat je ermee samenvalt. De scheiding tussen object en jezelf als subject verdwijnt. Je kunt je die beweging voorstellen als het naar beneden gaan in een V - zie het boek 'Non-dualiteit'. Eerst is er (bovenin) een scheiding tussen waarnemer en waargenomene, terwijl er ook (naar beneden toe) een verweving is en zelfs een samenvallen. Wat je ervaart hangt dus af van je standpunt. De verschillende perspectieven kun je ook tegelijkertijd bewust blijven als je je hand ziet en tegelijkertijd intern voelt als jezelf. Dat geldt dus ook met betrekking tot andere dingen en andere mensen.

Dat is dus een voelen en een zien.
Het zien en voelen gaat samen. Het zien is ingebed in de gevoelsmatige zelfsfeer waarin geen scheidingen zijn. Als je jezelf in de spiegel ziet, kun je zeggen dat je een beeld ziet. En je bent geen beeld. Dat niet-zijn vanuit het bewuste zien gaat echter samen met het gevoelsmatig zijn van het beeld. Dat wordt duidelijk als je je afstandelijk én op een dieper niveau bewust wordt.

Dat is dus een innerlijke kijk.
Ja, een innerlijk bewustzijn zonder je exclusief achter je ogen of in het topje van de golf te gaan zitten, terwijl je ook beseft dat je als bewust-zijn niet afhankelijk bent van de ervaren vormen.
 

Mededelingen

Na de feestdagen en de ijsvreugde komen de gewone activiteiten weer op gang. Er is een nieuw jaar. Die kwaliteit van nieuwheid  kan erg sterk zijn, zo sterk dat er geen oude hechtingen meer over blijven en er alleen maar openheid is.

Dit is de tiende jaargang van Advaita Post. Er zijn jaren geweest met haast elke week een aflevering. Nu zijn er al een tijd een 20-tal edities per jaar. Totaal ligt er een berg aan teksten. Op de website zijn ze, op de eerste jaargang na, terug te vinden (Advaita Post). Iedereen die eraan heeft bijgedragen: hartelijk dank. Die dank is er ook namens de abonnees (nu 823), neem ik aan, want zij hebben zich niet zomaar opgegeven. Hoe het verder met Advaita Post gaat, moeten we maar zien. Alles gaat door, totdat het ophoudt.

De cursussen Hathayoga en Meditatie zijn weer begonnen en zitten vol tot de zomer.

Al gauw is er weer de volgende weekretraite op Schiermonnikoog: 6 ­ 13 februari (Advaita-weken). Opgeven is nog korte tijd mogelijk bij Arno:  retraite-schiermonnikoog@hotmail.com.

Het boek Non-dualiteit - de grondeloze openheid wordt goed ontvangen en op prijs gesteld. "De teksten zijn erg toegankelijk, zodat ik nu beter begrijp waarom het gaat." "De uitleg van ‘Wat is non-dualiteit?’ is erg helder." "Het lezen doet me veel."

Douwe Tiemersma