2011/08 Het enige punt is dat je je innerlijke waarheid bewust gaat herkennen en dat je die serieus neemt, inclusief de consequenties

Jaargang 12 nr. 11 (1 augustus 2011)
 

 

 Waar is de macht en de praal?

Teksten
 

Zelfstandigheid (3)
Uit een gesprek te Gouda, 30 maart 2011
 
Het is moeilijk om het gebied van ik-ben helder te krijgen, om je alleen maar te realiseren dat je bent. Je bent dan wakker en dat bewustzijn verdwijnt weer als je in de droom van de wereld komt. Als je weer naar jezelf op zoek gaat, dan is er eigenlijk niks.
 
Het gaat dus om een overgave met een intern bewustzijn. Wat betekent het dat er op een gegeven moment een overgave komt, als je bijvoorbeeld wordt meegezogen de zee op?
 
Dat is toch een soort houding die je bijna niet kunt aannemen.
 
Er is hier geen houding die je zou kunnen aannemen. Je kunt er steeds gevoeliger voor worden en dan, terwijl je bij jezelf blijft, zal het op een gegeven ogenblik gebeuren.
 
Waar ben je dan op georiënteerd? Op je zelfbesef, op het zijn, of op het niets dat daarachter zit?
 
Laat je bewustzijn oneindig open blijven. In die sfeer gaat je bewust-zijn open. Laat het proces van oneindig loslaten doorgaan, tot en met de volledige overgave. Zolang je merkt dat ergens nog iets een naam en vorm heeft, zul je dit moeten opmerken en loslaten.
Als iets een aanduiding krijgt, ervaar je het als iets met een zelfstandigheid ten opzichte van zijn-zelfzijn.  Die scheiding in het zijn-bewustzijn verdwijnt bij het verdergaande loslaten.
 
Is het mogelijk deze stap te zetten?
 
Het is geen stap. Overgave is juist het loslaten van elk initiatief en van elke notie ‘ik kan’. Je kunt alleen op een heel gevoelige wijze op de rand van je bestaan blijven. Je weet ongeveer in welke richting de ontwikkeling gaat, namelijk steeds verder loslaten tot de volledige overgave. Blijf daar. Daar gaat het vanzelf verder. Haal er geen ideeën bij. In een bepaalde context van verwijzing kunnen begrippen zoals die van getuige, sat-chit-ananda,  ik-ben, best nuttig zijn, maar op een gegeven ogenblik is er niets anders dan zelfzijn waarin alles gaat oplossen. Intern is er een weten van, een weten zonder afstand, een zijnsweten.
In de Yoga Sûtra wordt een hele serie van ‘samâdhi's’ opgesomd. Samâdhi is een totaal één-zijn, een samenvallen van subject en object, waarvan een interne kennis is. Samâdhi’s heb je in vele soorten. Eerst zijn er nog gedachten bij, dan nog allerlei gevoelsmatige structuren.
Op een gegeven ogenblik lossen alle vormen, inclusief die van jezelf, op. Dat is geen toestand meer van een persoon die zit te mediteren. Nee het is een totaal-gebeuren, waarin de situatie fundamenteel verschuift.
 
Dat besef je dan niet meer?
 
Er is niemand met een besef ervan en toch is ervan een weten van openheid. Voor zover er kennis van is, is dit al gauw een schepping. Dat stel je dan ook maar weer vast. Het vormloze weten is er als een zijnsweten van je eigen open dimensie. Laat die dimensie van dat totaal opene open - en dat kan, ook als er weer verschijnselen komen. Dan kan die openheid zonder grond aanwezig blijven, omdat er een zijnsweten van is. Voor zover er weer een specifiekere situatie is, is de kennis weer een schepping van een zelfzijn en van ‘ik weet het’.  Dat is niet erg, als die grondeloze dimensie maar open blijft. Dan blijft die openheid de ruime context van zelfzijn, waarin alles opkomt en weer verdwijnt.
 
Hoe kun je daarin stabiel worden?
 
Door er gewoon continu in te verblijven. Dan gaat het zich stabiliseren. Wanneer je denkt dat je weer allerlei dingen in de wereld moet doen, is er weer verenging. Maar zie dat het mogelijk is in jezelf te blijven zonder in iets verwikkeld te zijn, terwijl er allerlei activiteiten zijn.
 
Achteraf is dat heel helder vast te stellen, maar tijdens de activiteiten is dat moeilijk.
 
We hebben allerlei oefeningen gedaan om het duidelijk te maken, bijvoorbeeld het lopen zonder lopen. Er is lopen, maar hoe zit het met jezelf? ‘Ja ik loop.’ Hoe zit het met jeZelf? ‘Ik ben vrij - ik loop niet.’ Zo is het toch?
 
En dat geldt voor alles - voor gedachten, enzovoort, maar constant zit je daaraan vast.
 
Blijf zo scherp en helder dat je het automatisme om je ermee te verbinden doorbreekt. Die verbinding is een identificatie van jezelf met het beeld van jezelf als iemand die iets doet. ‘Ik loop, ik wil, ik denk, ik doe dit, ik verlang dat.’ Die beperking en identificatie zul je zo helder moeten krijgen dat die doorbroken wordt.
 
Daar is een bepaalde toewijding voor nodig.
 
Dat gaat alleen bij een totale toewijding. Anders lukt het niet.
 
Hoe kun je zelf daar bij helpen?
 
Het is veel meer een directe herkenning, bijvoorbeeld nu ik bepaalde dingen vertel en er is een zekere resonantie in je. Blijf dan bij die resonantie, omdat je de waarde ervan herkent. Dat is je eerste toewijding: ‘ik zie daar iets wat van belang is.’ Omdat je het belangrijk vindt, geeft dit je al een zekere gerichtheid, een toewijding. Als je het belangrijk genoeg vindt, dan blijf je er toch vanzelf voortdurend bij?
 
De zorgen kunnen wel groot  zijn.
 
Neem je de consequenties van wat je als belangrijk ziet? Als je dat belangrijk genoeg vindt wel! En als je het niet belangrijk genoeg vindt, niet. Dan blijf je klagen. Moet je eens kijken naar al die mensen die zitten te klagen … Die neiging is er heel sterk bij mensen. Wanneer je de diagnose kanker krijgt, duiken heel veel mensen in de slachtofferrol. ‘Nu word ik gepakt en wat is het beroerd, wat is dit beroerd; ik weer natuurlijk.’ Het afglijden naar zo’n situatie gebeurt heel gemakkelijk. Dan ben je het product van de condities. Moet je eens kijken hoe beperkend deze identificatie is, wat voor sentimentaliteit daarin zit.
Het gaat dus om het inzicht dat in je eigen sfeer opkomt, het bevrijdende inzicht die je direct herkent als waardevol. Daar gaat het om. Ook bij het onderricht. Dan zijn de woorden en de leraar niet van belang, maar het inzicht dat bij jezelf doorbreekt. Dat breekt vanzelf door, als je een beetje meer tot jezelf komt. Dan opent zich je innerlijke waarheid die er altijd al is. Het enige punt is dus dat je die bewust gaat herkennen en dat je die serieus neemt, inclusief de consequenties.
 
 
“Du mußt dein Leben ändern“
 
‘Je moet je leven veranderen‘. Dat is  een uitspraak van Rilke, die de Duitse filosoof Peter Sloterdijk als titel van een vrij recent uitgegeven boek heeft gekozen (Boom, Amsterdam). Sloterdijk gaat uit van het inzicht dat het in de maatschappij niet op dezelfde manier verder kan gaan. Daarvoor is het nodig gedurig te oefenen zoals dat asceten in alle culturen hebben gedaan. Zij zorgden ervoor dat de mensheid ethisch op een hoger niveau kwam. Door ‘antropotechniek’ is de mens het dier dat zich zelf door oefening een vorm kan geven. Daarbij gebruikt hij symbolen en ideeën die hem beschermen tegen minder mooie lotgevallen en de confrontatie met de dood. Zo is elke religie een ‘immuunsysteem’ tegen de gevaren die hij vreest.
Hoewel ik niet het boek (512 blz.) maar alleen secundaire teksten heb gelezen, maak ik twee aantekeningen.
1. Het is opmerkelijk dat vanuit de academische filosofie aandacht komt voor spirituele beoefening en dat deze beoefening ook als noodzakelijk wordt gezien. Het filosofische inzicht zal zich dus moeten doorzetten op existentieel vlak om het inzicht tot werkelijkheid te laten worden. Dat is realisatie. Zie ook hoofdstuk 1 ‘Filosofie: existentieel, spiritueel en intercultureel’ van Verdwijnende scheidingen - proeven van intercultureel filosoferen.
2. Zoals (vrijwel) alle academische filosofen houdt Sloterdijk vast aan het naturalistische beeld van de mens die als een persoon met andere personen een samenleving en denkwereld ontwerpt waarin hij kan leven. Daarbij hoort de beoefening die moet leiden tot een immuniteit voor de angst voor de dood, zoals bijvoorbeeld genetische ingrepen de immuniteit tegen virussen kan versterken. De hele symbolische en ideeënwereld, dus de hele spiritualiteit, staat in dienst van deze afweer.
Als je zelf een spiritueel pad volgt of hebt begaan, zie je de beperktheid van deze visie. Wat er gebeurt is iets anders, namelijk dat er een realisatie komt van een andersoortige werkelijkheid dan die er eerst was. Door de beoefening verander je zelf en zo verandert je hele wereld. De persoonsstructuur verdwijnt en zo de persoonlijke wereld. Dat ligt dus niet zozeer op het ethische vlak, zoals wordt beweert, maar op het (ontologische) vlak van het zijn. Er zijn ontelbaar veel mogelijke werelden en bijbehorende vormen van het zelf. Echte spirituele beoefening betekent een verandering van deze eigenschappen van zelf-wereld, subject-object, in de richting van ruimte en non-dualiteit, voorbij alle grenzen (zie Non-dualiteit - de grondeloze openheid, o.a. hoofdstuk 3 ‘De non-dualiteit van situaties’). Daarbij verandert dus alles radicaal. Als er het inzicht is ‘dat het in de maatschappij niet op dezelfde manier verder kan gaan’, is dit de enige richting waarin een echte verandering mogelijk is..

Mededelingen
 

Van 19 – 26 augustus is er weer een retraiteweek op Schiermonnikoog met ’s ochtends yoga – zie: Weken.

De activiteiten van Douwe vanaf september hebben natuurlijk het voorbehoud dat de gezondheid goed blijft. Dat geldt natuurlijk voor iedereen, dus er zijn wat plannen gemaakt.

De maandagavond-yoga en –meditatie zijn op 26 september, 24 oktober, 14 november en 12 december  (evt. vervolg in 2012); de yoga van 19.30 – 20.45 uur en de meditatie van 21.00 – 22.15 uur. Kosten 40,-. Bij inschrijving hebben degenen die beide cursussen volgen voorrang.

Ook komt er in 2011-2012 een bijscholing ‘Chakrayoga’, op vrijdagen 2 september, 7 oktober, 4 november en 9 december; als alles goed is zijn er dan nog in 2012: 13 januari, 17 februari, 16 maart.
Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Kosten € 240,-. Opgave .

In de komende herfst zal er geen weekend zijn op de Hoorneboeg. Voor het voorjaar 2012 is wel een weekend gepland: 10-11 maart.

Voor het Advaita Centrum geeft Pia de Blok in het najaar van 2011 een nieuwe cursus 'Onbeperkt ontspannen voor jongeren met inzicht in non-dualiteit', voor jongerenwerkers, yogadocenten, ouders e.a. geïnteresseerden, op drie zaterdagochtenden van 10.30-13.30 uur. Data: 12 november, 10 december, en 14 januari 2012. Zie de website Aankondiging Bijscholing Onbeperkt Ontspannen.

Kalender

In Gent, Brugge, Leuven en Noordwolde (Groningen) zijn regelmatig bijeenkomsten zonder Douwe van mensen die zich betrokken voelen bij zijn benadering.
Zie voor informatie:
W: Vlaanderen-Brugge, E: advaitagroepbrugge, T 0486 97 65 69
W: Vlaanderen-Leuven, E: advaitagroepleuven, T: 016-40 03 77
W: Vlaanderen-Gent, E:  advaitagroepgent, T: 0746 89 65 04
W:  Groningen, E: advaitagroepgroningen, T: 050-301 50 69

Colofon
Redactie: Patricia, Pia, Willem
Teksten en eindredactie: Douwe