7-2 Als je je ontspant in de grote ruimte, verdwijnen alle standpunten

Jaargang 7 nr. 2 (23 januari 2006)

Tekst

Uit een gesprek te Gouda, 21 oktober 2005

We hebben het er over gehad dat ik zowel de fietser kan zijn, als degene die de fietser waarneemt. Ik kan nu kiezen of dat ik de fietser ben, of dat ik niet de fietser ben.
Ook alle twee?

Dat is het probleem.
Dat is wel waar het om gaat. Begin maar met de afstand. Je kunt jezelf waarnemen, terwijl het fietsen doorgaat: ‘Ik zie mijzelf fietsen’. Die situatie kun je beter leren kennen.
Terwijl je oneindig bewustzijn bent waarin je jezelf ziet fietsen, ben je óók intern aanwezig in dat lichaam dat fietst.
Daar moet je niet te veel over nadenken, want dan kom je er niet uit. Vanuit het nadenken is die non-dualiteit van de verschillende perspectieven onmogelijk.

Dat is precies waar ik in vastloop. Ik snap het niet. Ik kan kiezen…
Dat is het hem juist. Voor het denkende zelf is er maar één mogelijkheid: óf je heb dit standpunt, óf je hebt het andere standpunt. Maar, die standpunten kunnen ook samenvallen.
Ze kúnnen wel apart zijn. Dat heb je ervaren. Natuurlijk kun je je concentreren op het ene en kun je je concentreren op het andere. Maar, wanneer je alles bent, dan heb je die twee standpunten tegelijkertijd. Dan zijn er een oneindig aantal standpunten, tegelijkertijd. Dus er zijn ontzettend veel perspectieven tegelijkertijd.
Maar, laten we het eerst houden op deze twee. Je kunt dus fietsen, terwijl je als bewust-zijn ruim blijft. In die ruimte heb je ook de positie daar op je fiets. Daar heb je een bepaald visueel perspectief en een bepaald gehoorsperspectief, wat de basis is om goed door de bocht te kunnen gaan, tussen auto’s door te fietsen, enzovoort. Anders zouden er echt ongelukken ontstaan.
Het punt is dat je op dat fiets-standpunt niet je zwaartepunt hebt. Het fietsen vindt plaats in een groter geheel, waar je zelf deel aan hebt als bewust-zijn. Als je op een rustige weg fietst, gaat het heel gemakkelijk. Je bent zelf aanwezig in het grote geheel. Op afstand zie je jezelf fietsen, maar je voelt wel degelijk van binnenuit je lichaam de pedalen, de handvaten van het stuur en de spieren die werken om de pedalen rond te draaien. Dat ben je ook zelf. Natuurlijk ben je ook dat. Je ervaart dat van binnen uit, zoals je dat altijd van binnen uit ervaren hebt. Het enige punt is dat het in het grote geheel plaatsvindt, waar je je nu bewust van bent. En dat is het verschil met een gefixeerde situatie op het zadel. Dus het is dan niet meer een kwestie van het ene of het andere perspectief. Het gaat veel meer om het vrijkomen van een specifiek perspectief.
Als je nu dus zegt dat het je wel goed lukt om van een afstand naar die fietser te kijken, dan zit je op het niveau van de getuige. Waar het verder om gaat is dat het standpunt van die getuige loskomt. Zolang je op een standpunt zit, zelfs op dat van de getuige, is er het probleem van non-dualiteit: je zit op het standpunt van de getuige, óf op het standpunt van de fietser.

Ja, dat is het probleem.
Laat jezelf dus op het niveau van de getuige los. Dan zie je ook de conditionering van de getuige.

Ja, daar dreig ik me nu steeds meer aan vast te gaan houden.
Ga intern nog eens een keer meditatief terug naar jezelf als getuige. Je bent de getuige van jezelf zoals je daar zit. In je bewustzijn zit je letterlijk op een afstand van dat lichaam dat daar zit. Als de aandacht nu opnieuw terug gaat naar jezelf als getuige, wat gebeurt er dan?
Dan wordt je je bewust op dat niveau. Je kunt bewust worden van jezelf als getuige.

Ja, ik heb het nu heel helder.
Blijf daar en draai je dan eens om. Word je bewust van de hele ruimte en je laat je je daarin ontspannen. Dan is er geen verkramping meer van de getuige, geen verkramping meer van een standpunt.

Dan is er niets meer, maar ook alles.
Precies: non-dualiteit.
Dan gaat het fietsen vanzelf door. Dan gaat het getuige-zijn vanzelf door. Er is geen identificatie meer met een standpunt. Standpunten kunnen nog wel even opduiken, maar ze hebben geen kracht meer om je vast te pinnen, zodat je zegt: ‘ik zit hier’, of ‘ik zit daar’. Nee, alles is open.
Het punt is dus dat je opnieuw bewust wordt van jezelf. Je haalt je aandacht opnieuw terug naar jezelf, nu als getuige. Je wordt je bewust van jezelf als getuige. Vanuit welk standpunt?
In ieder geval van een nog ruimer ‘standpunt’. Maar daarover is weinig meer te zeggen.
Als je je bewust wordt van de grote ruimte en je ontspant je daar, dan verdwijnen alle standpunten. Waar ben je dan? Overal en nergens. Gaat het fietsen door? Ja hoor, het gaat gewoon door. Het gaat nu vanzelf door, zonder dat er een ik is die iets doet. Ben je dat ook? Ja hoor, ik ben het gewoon, want ik voel het allemaal precies. Ik ben ook de getuige. Maar, niet specifiek, want ik ben alles. Ik kan mezelf wel vanuit een miljoen standpunten bekijken ...

‘Werk, management en non-dualiteit’

In de vorige Advaita Post stonden tien punten over ‘werk, management en non-dualiteit’. De tiende stelling luidde: Bewustwording van dualiteit en non-dualiteit en de overgave aan de laatstgenoemde zijn de belangrijkste aspecten van de realisatie van het non-duale ‘werken’ en ‘management’. Dit kan worden toegelicht.

11. De bewustwording betekent het gaan zien en vaststellen van de non-dualiteit als dé werkelijkheid, waardoor de scheidingen van het ‘ik-handel’ wegvallen.
12. De overgave betekent de existentieel-gevoelsmatige opheffing van de duale handelingsstructuur (3), dat wil zeggen, van het ‘ik’ als oorsprong, van het ik-doel en ik-belang. Dat is liefde.

Non-dualiteit en dualiteit
13. Bij een volledige realisatie van non-dualiteit is er geen probleem als leven en werk doorgaan (zie 6 – 8). Er blijft een ongescheidenheid, ook van onbeperkt zelf-zijn en de vormen.
14. De realisatie zal in leven en werk moeten blijken. Daar is van tevoren niets over te zeggen.
15. Bij een niet volledige realisatie zijn problemen te verwachten, omdat er dan nog ik-structuren (gerichtheid, belang, enzovoort) zijn. De dualiteit die hierin zit en die sociaal in de wereld wordt geconstrueerd, staat nog tegenover de non-dualiteit die als zijnservaring aanwezig is.

Kenmerken van het project
16. Het project sluit aan bij de werksituatie waarin er tot op zekere hoogte een inzicht in en overgave aan de non-dualiteit is (15).
17. Het doel van het project is deze situatie in de praktijk van werk en management te bekijken, zodat meer inzicht ontstaat in de dualiteit en non-dualiteit van handelen, de non-dualiteit in de handelingssituatie zich meer kan manifesteren en het project ten slotte overbodig wordt.

Mededelingen

Een aantal e-mail adressen is veranderd.
Secretariaat (Patricia van Bosse): secretariaat.
Informatie (Odile de Westphalen): Odile.
Advaita Post: advaitapost.
De rubrieken van de website krijgen langzamerhand elk een eigen coördinator die de teksten ontvangt en redigeert. Bij Douwe Tiemersma blijft de hoofdredactie. De rubrieken van het Advaita Studiecentrum zijn of worden nu ingedeeld naar de diverse projecten die al draaien of gaan beginnen:
Project Non-dualiteit
Project Psychotherapie, psychiatrie en non-dualiteit
Project Werk, management en non-dualiteit
Project Non-dualiteit in proza en poëzie
Project Jongeren – ontspanning en inzicht
De vier laatstgenoemde projecten zijn opgezet vanuit bepaalde maatschappelijke terreinen om beter te gaan zien wat non-dualiteit in de levenspraktijk kan betekenen en om deze hierin verder te laten doorwerken.

Het project Psychotherapie, psychiatrie en non-dualiteit bestaat al lang, maar deze wordt nu gecoördineerd door Paul Soons die te bereiken is via psychotherapie. Hij ontvangt graag nieuwe teksten, reacties, samenvattingen enzovoort op het terrein van dit project. Een nieuw opgenomen tekst is een interview met Jan Foudraine met onder andere de duidelijke uitspraken: ‘Therapie kan slechts de mensen die in een nachtmerrie leven een beetje een gewone droom bezorgen’ en ‘Ik heb geen behoefte aan psychotherapeutische priesters die kluiven aan de botjes die ze van de ontwaakten toegeworpen hebben gekregen.’

Het project Werk, management en non-dualiteit is op de rails gezet. De eerste teksten staan nu op de website. Dat zijn de ‘Uitgangspunten van het project’ die hierboven en in de vorige AP stonden, de artikelen ‘Open blijven in werk en management’, ‘Ownership’ en ‘Leidinggeven opnieuw uitvinden’, en korte stukjes met ideeën. In de komende tijd zullen deze teksten worden aangevuld. Niels Willems zal dit project coördineren. Bijdragen zijn bij hem welkom via management.

De rubriek Uit Proza en Poëzie is nu ook als een project gedefinieerd. Aan de reconstructie van de website wordt gewerkt. Aan de teksten zullen essays worden toegevoegd. Coördinator hiervan is Karel Wellinghoff. Hij is te bereiken via het mailadres bellettrie. Iedereen kan hem teksten uit de gepubliceerde bellettrie, dus van literaire schrijvers en dichters, met een zekere advaitische inhoud toezenden. Ook essays op dit terrein zijn welkom. Er zijn nieuwe teksten van Hoornik (Op school stonden ze op het bord geschreven,/ het werkwoord hebben en het werkwoord zijn ...), Hesse (‘Om’ zei hij zacht voor zichzelf: ‘Om’. En meteen wist hij weer alles, ...) en Nijhoff (Zij voeren voorbij de horizon / waar de dag in een hoek van de hemel begon).

In de volgende AP wordt aandacht geschonken aan het nieuwe project ‘Jongeren – ontspanning en inzicht’. Er is een werkgroep en er is enig tekstmateriaal. Nu worden vooral ervaringsverslagen verzameld: beschrijvingen van ervaringen met jongeren en van eigen ervaringen als jongere die te maken hebben met ontspanning, inzicht, non-dualiteit. Verder worden er argumenten gevraagd, individuele visies en ervaring, en resultaten van institutionele ervaring en onderzoek, voor ontspannings- en inzichtslessen voor jongeren, ook op school. Als u iets kunt leveren, ontvangt Pia als coördinator dat graag jongeren.

In de rubriek Teksten van betrokkenen bij het AC zijn nu de nummers van Blue Sky geplaatst die in 2003 zijn verschenen, en twee nieuwe bijdragen: ‘Oude jaren’ en ‘Over geleende woorden’. Nieuwe bijdragen zijn welkom via eigenteksten.

Douwe Tiemersma