9-5 De tragiek van mensenkomt voort uit het verlangen dat oneindig is en ............

Jaargang 9 nr. 5 (18 maart 2008 )

Schier Ruimte-yoga: kijk het lichaam

Tekst

Satsang met Douwe Tiemersma op 17 januari 2007 (5): Lijden en het binnenste buiten

Is dat met ellende ook zo dat het object en ‘ik’ kunnen wegvallen en dat het lijden verdwijnt?
Ja, dat gaat op dezelfde wijze als met lekkere dingen. Als de ellende helemaal bij je mag komen en je hem volledig accepteert, vallen het object en jezelf als subject van de ervaring weg. Beide vallen samen en dan is er geen probleem meer.
Natuurlijk, als het lijden dichterbij komt, wordt het pijnlijker. Als het verder mag gaan naar je centrum, komt het lijden en je zelf-zijn samen en is er weer het omklappen, het binnenste komt buiten, wordt oneindig in alle richtingen en lost op.
Jezus neemt alle zonden en het lijden van de wereld op zich. Snap je dat dit in deze zin is? Het is het accepteren van het lijden, de scheiding tussen dat lijden en jezelf laten wegvallen, het opnemen en oneindig laten uitwerken. Gevoelsmatig is dat liefde. Door liefde komt het problematische in de oneindige ruimte en verdwijnt. Het lijden is daarmee opgeheven, omdat het de ruimte heeft gekregen. Die ruimte is niet die van drie object-dimensies, maar die van het zelf-zijn. Die waarheid van Jezus is een grote waarheid. Als je daarin met hem meegaat, ervaar je dat ook.

Dus als je het ikje opblaast tot een heel groot ik, heeft dat dan hetzelfde effect.
Ik zou het maar niet proberen!
Heb je er niets van begrepen van het verdwijnen van ‘ik’ en het omklappen binnenste buiten?
Het ik is een ‘ik’ dat macht wil hebben, steeds groter wil worden. Wat betekent het ‘ik wil macht hebben en steeds groter worden’? Als iemand steeds meer macht krijgt, ziet hij of zij steeds minder een grens. Dus het proces van opblazen van het beperkte ik gaat door. Dat gaat door totdat hij op een gegeven ogenblik uit elkaar klapt. Dat is met alle dictators zo gebeurd. Als je op het ik-niveau in de richting gaat van het oneindige, klapt je ballon uit elkaar. Dat kan niet anders, omdat het ik een beperkte vorm is en toch oneindigheid wil. Dat gaat mis. Met alle dictators en spirituele heersers is dit gebeurd. Als er nog een greintje van een ‘ik’ in een spirituele leraar zit, zie je dat gebeuren, overal. Dan gaat het mis.
Dat is ook het gevaar van de boeddhistische methode Tonglen, het op je nemen van het lijden van anderen. Dat ‘je’ van het ‘op je nemen’ is bij de beoefening nog een beperkt ‘je’. Het gaat alleen goed als het opnemen van lijden plaatsvindt in het oneindige centrum van zelf-zijn.

Wordt dat stukje ik dat er dan nog zit niet gezien?
Je ziet het gevaar dat, juist wanneer er steeds meer ruimte ontstaat, er gemakkelijk minder zicht komt op de beperkingen die erin zitten. ‘Alles gaat toch goed?’ En uiteindelijk: ‘Ik kan toch alles?’ Als een ik zegt: ‘Ik kan toch alles?’, dan moet je echt oppassen. Dat geldt zowel voor jezelf als voor een leraar.

Toch ken ik mensen die hun macht en aanzien ten goede hebben aangewend.
Als hun invloed werkelijk goed was, zijn het mensen die juist niet zo gecentreerd zaten in hun ik. Ze hadden dan ook oog voor het algemene belang. Gelukkig zijn die mensen er wel.
Hier ging het om de beweging vanuit een ik dat macht wil hebben. Als iemand meer macht krijgt, is het maar te hopen dat het eigenbelang steeds minder sterk wordt.

Je zei net dat, juist als er meer ruimte gaat ontstaan, het kan gebeuren dat het ik minder goed wordt gezien?
Als een ik-persoon heel machtig wordt, is het gevaar groot dat hij zich overschat, dat hij zichzelf boven de wet stelt. In het nastreven van oneindige macht zit het besef oneindig te zijn. Dat besef is juist en dat besef is er blijkbaar. Alleen, het wordt betrokken op een beperkte vorm van zelf-zijn, een ego. Als die beperkte vorm nu veel ruimte krijgt, zegt hij: zie je wel; ik kan het oneindige zo bereiken.

Ik dacht dat hoe meer ruimte er komt, hoe minder beperkingen er zijn.
Dat geldt als de beperkingen van zelf-zijn gaan oplossen. Het gevaar is dus dat het ego aan zichzelf vasthoudt, terwijl er meer ruimte en mogelijkheden komen. Het ego denkt dat het dan alles kan en mag; het ziet geen grens. Dat heb je ook met kinderen: je geeft ze een vinger en ze nemen de hele hand. Het ik-wil en ik-verlang is eindeloos. Je zegt dan: wees nu eens tevreden. Nu, dat moet kennelijk geleerd worden. Maar, het ik kan dat niet leren. Het ik is nooit tevreden en kan nooit tevreden zijn. Waarom niet, omdat zijn verlangen oneindig is en het zelf beperkt is. Dat is het basale lijden van mensen. Hoe meer aan dat verlangen wordt toegegeven op ik-niveau, des te tragischer het is. Zie de voorbeelden, bijvoorbeeld bij vraatzucht.

Is het niet zo dat het ik het ergens toch wel weet?
Dat weten is niet van het ik. Natuurlijk heb je een geweten, dat ben jezelf als inzicht. Je hebt het altijd al geweten.

Dus als je het hebt over tevreden worden, betekent dit dat je terugkeert tot het centrum van zelf-zijn dat altijd al oneindig is. Daarin hoeft niets meer te gebeuren. Dan is er echte tevredenheid, vrede.

Ik kan soms niet van mezelf houden en dan is er geen vrede.
Aan de ene kant zit je opgesloten in een beperkt ikje dat afhankelijk is van de omstandigheden. Aan de andere kant heb je een notie van houden van, van liefde, in een veel grotere ruimer. Je zit op het niveau van het beperkte ikje en je wilt tegelijkertijd die grote ruimte van liefde erbij hebben. Dan zeg je: ik kan niet van mezelf houden. Nee, dat kan ook niet.
Dat kan alleen als je beseft dat je zelf al die ruimte en liefde bent. Je depressiviteit is een reactie op het ervaren van beperking, terwijl je weet dat je thuishoort in een veel grotere ruimte. Die kun je niet bereiken. Waarom niet? Omdat je vasthoudt aan je beperkte ik. Nu daar wordt iedereen depressief van. Als dat proces verder doorgaat en sterk wordt, kan het een echte depressie worden.
Als het eenmaal open is, kun je je niet meer voorstellen dat mensen zo'n kleine gevangenis van afgesloten egocentriciteit gaan maken en daar dan inkruipen, met andere woorden, dat ze zich gaan inperken en zich gaan opstellen op een plaats waar de klappen vallen.

Toch zie ik het mezelf toch steeds weer doen ...
Als je dat zo duidelijk ziet, ook die pijn, dan is het toch abnormaal wanneer je zo door blijft zetten. Waarom blijf je zo masochistisch?

Zintuiglijke structurering

Voorbeelden van de wijze waarop de zintuiglijke waarneming wordt geconstrueerd, hebben we vaker gezien. Op de volgende site is een erg aardige visuele test te vinden op het punt van links- of rechtsdraaien van een figuur.
http://www.news.com.au/perthnow/story/0,21598,22492511-5005375,00.html
Of de draairichting van de figuur iets zegt over de activiteit van je linker en rechter hersenhelft, zoals op de webpagina staat, betwijfel ik. Die activiteit betreft meer het denken respectievelijk het concreet ruimtelijke voorstellen en functioneren.

Veel inzicht gewenst,
Douwe Tiemersma