Roemi, Daglicht. Een dag boek van spirituele leiding

Vertaling uit het Engels door Sipko A. den Boer en Aleid Swierenga, Servire, Utrecht 2000, ISBN 90-215-8710-6, prijs f 34,90

Verscheen in InZicht 3 nr. 2 (mei 2001), p. 37-38


Djelal-oed-din Roemi leefde in de 13e eeuw in wat nu Turkije heet. Hij schreef veel korte spirituele en mystieke teksten, die onder andere in de Masnavi zijn gebundeld. Het boek Daglicht bevat een keuze uit de eerste twee hoofdstukken van deze bundel. Daarin komen haast alle aspecten van het menselijk leven aan de orde.
Roemi is een belangrijk figuur in de islamitische mystiek die gericht is op het bereiken van de nabijheid van God en naar de vereniging met hem. God is te kennen door spirituele verschijnselen in mens en wereld, vooral door schoonheid. De mystieke eenheid wordt mogelijk door onderwerping en overgave (islam) aan God, die wel wordt beschreven als de Geliefde. Daardoor lost het aan de wereld verslaafde ego op.

‘Al smaakt je begeerte nog zo zoet,
verlangt de Geliefde niet
dat je zonder begeerte bent?
Het leven van minnaars ligt in de dood –
Je wint het hart van de Geliefde niet
Tenzij je je eigen hart verliest.’
God wordt echter ook aangeduid als het Absolute dat niet te vatten is, ook al is hij de Schepper.
‘God schiep pijn en leed
opdat geluk zichzelf laat zien door contrast.
Want verborgen dingen komen aan het licht
door middel van hun tegendeel.
God heeft geen tegendeel, dus is Hij verborgen.’

Naast de theïstisch-religieuze taal, is er dus ook die van het absolute. Naast de hoogste wijsheid (‘Laat je reinigen van de kenmerken van het zelf, en zie je zuivere Zelf …’) is veel alledaagse wijsheid (‘Als je helemaal onthutst en in de war bent, heb dan geduld …’) te vinden. Deze combinatie is er voortdurend in de Islammystiek. Degenen die op Advaita/advaya zijn gericht, zullen bepaalde dualistische passages laten liggen. Ten opzichte van de non-duale eenheid wordt de rest erg betrekkelijk. Maar de menselijkheid van de teksten blijft belangrijk, voor zover er de menselijke context is.

[DT]