3-20 Je weet: wanneer er een kleine bres in de dijk is, is de zee niet meer te houden

jaargang 3 nr. 20 (3 juni 2002)

Als dit twintigste nummer van Advaita Post verschijnt, zitten we op Schiermonnikoog. Het materiaal lag er echter al: een gedicht dat we kregen naar aanleiding van het overlijden van iemand en het 3e en laatste stuk tekst over spiritualiteit en seksualiteit, dat in ‘InZicht’ verscheen.
We denken (een beetje) aan de achterblijvers op het continent en die merken wel hoeveel er op het eiland leren vliegen.

Gedicht

Zoals de vogel geen wegwijzer volgen kan,
geen zijpad in kan slaan,
zo zal de mens
die deze wegloze weg volgt,
zijn weg wel vinden.
Zoals de vogel geen weg voor zich ziet,
geen spoor achter zich laat,
zo zal de mens
die deze wegloze weg volgt,
zijn doel wel bereiken.
Zoals de vogel geen leegte hoeft te zoeken,
geen volheid hoeft te vinden,
zo zal de mens
die deze wegloze weg volgt,
zijn Vol-ledig-heid wel ontmoeten.

(anoniem, iets aangepast)

Tekst

Seksueel verlangen en verlichting (deel 3 - slot)
Uit een inleiding en gesprek 20 februari 2002

Hoe zit het met de zwaarte van de ervaring van seksueel misbruik?
Dat hangt af van de situatie, vooral van de persoon in kwestie. Wanneer er een lichamelijke en geestelijke gesloten identiteit is, die kost wat het kost in stand moet blijven, is een verkrachting verschrikkelijk. Het geweld van buiten doorbreekt de eigen grenzen, wat een geweldig trauma veroorzaakt.
Er zijn verhalen van vrouwen die iets anders laten zien. Zij konden zich lichamelijk en psychisch loslaten en ervoeren wat er gebeurde aan de buitenkant. Zelf stonden ze op enige afstand en konden hun eigen sfeer tot op zekere hoogte ongeschonden bewaren. Het hangt dus van de instelling af wat de ervaringen zijn. Ook later zie je de verschillen door het meer of minder vasthouden van het trauma.

Bij een persoon gaat het bij seksueel misbruik om iets dat de fundamenten van het bestaan raakt. Juist omdat de seksuele identiteit onder het persoonlijk-bewuste leven ligt, komt het zwaar aan en kun je het niet in een gesprekstherapie zomaar goedpraten. Daarom kan het traumatische ervaren steeds weer opkomen.
De enige oplossing is, dat je steeds duidelijker gaat inzien hoe het eigenlijk met jezelf zit. Alleen wanneer de eigen identiteit open komt, ruimer wordt, verdwijnt het schema van de gesloten identiteit waarvan de grenzen (kunnen) worden geschonden. In het levende inzicht openheid te zijn is er niets meer dat kan worden gekwetst. Voor zover anderen bij het doorbreken van dit inzicht behulpzaam kunnen zijn, door zichzelf in liefde open te stellen, kunnen zij helpen.

Ik ervaar dat het seksuele gevoel over me heen komt. Duizenden mensen ga ik voorbij en er gebeurt niets, maar bij iemand gebeurt er iets. Dat overkomt je als mens.

Ja, als mens gebeurt dat zo. Als er wat meer inzicht is, gebeurt hetzelfde in het grote geheel. Als het volledig in het grote geheel kan plaatsvinden, staat er geen ‘ik’ meer centraal die seksueel geprikkeld of verliefd wordt. Dan is alles er in het omvattende Zelf.

Het is voor mij een middel om dichter bij de eenheid te komen.

Voor zover dit werkelijk plaatsvindt is het positief. Maar, die eenheid breekt des te gemakkelijker door naarmate de ideeën over ‘mij’, ‘mens’, ‘middel’ en ‘doel’ verdwijnen. Blijf helder en ontspan je. Dan praat je niet meer over middelen. Dat denken is een blokkade die de realisatie van eenheid tegenhoudt.

Je moet ook aanvaarden dat je dat stoppen niet lukt.
Je stelt het vast en laat opnieuw alles zoveel mogelijk open.

Krijg je dan opnieuw een kans?
Duizend keer per seconde.

Is die niet-polaire universele energie ervaarbaar? Er zijn dan geen tegenstellingen die de ervaring mogelijk maken.
Ja, die energie is ervaarbaar, omdat het je eigen sfeer is. Het is geen ervaring op het niveau van de tegendelen en van subject-object. Het is een interne ervaring, een intern vaststellen ‘zo zit het’, zonder polariteit. Dat is de laatste kennendheid, zonder scheiding van kenner, gekende en kennen. Als er werkelijk een seksuele vereniging is, is er de non-dualiteit met deze interne eigen kennendheid. Achteraf zegt men, dat dit grootse het mooiste is wat je kunt meemaken. Maar, net als de droomloze slaap, wordt het gemakkelijk weer als een plaatje ingelijst en men gaat opnieuw ernaar op zoek. Toch is het er continu.

Is monogamie belangrijk?
Geen enkele omstandigheid is in absolute zin belangrijk. Praktisch gezien kan monogamie nuttig zijn, voor zover het een stabiele situatie is die een spirituele ontplooiing bevordert. In de meeste situaties met wisselende partners is er een grotere kans op instabiliteit en onrust, en die kunnen een belemmering vormen. Maar, stabiliteit en instabiliteit zitten niet per definitie vast aan een bepaalde relatievorm en ze hebben niet alleen met seksualiteit te maken. Er zijn vele aspecten van het leven, in zowel mono- als polygame relaties. Deze relaties, ook een huwelijk, worden niet alleen door seksualiteit in stand gehouden. Daarvoor is meer nodig. Fundamenteel gaat het om een vrij-zijn van egocentriciteit in alle relaties.

Je sprak over de aandacht in verband met de seksuele energie. Kun je dat verder uitleggen?
Energieën gaan in de richting die de aandacht heeft. Dat kan in horizontale zin zijn, een directe seksuele ontlading. Ook kan de aandacht open zijn in verticale richting, waardoor de energie ook naar boven gaat. Als je gericht bent op de non-duale eenheid, voor zover je hiervan een besef hebt, blijkt de seksuele energie zich in deze richting te gaan ontplooien en transformeren. De energie gaat naar dat waarop je bent gericht. Je richt je aandacht op je hand en je hand wordt warm en komt naar voren als werkelijkheid. Je richt je op het ‘hoogste’ en daar gaat de energie naar toe, dat wordt werkelijkheid. Pas er wel voor op dat de aandacht ontspannen blijft. Deze is niets anders dan blijven bij het gevoelsmatige besef van ‘het hoogste’.

Is seksuele vrijheid wel vrijheid?
Niet als er een persoon is die zich laat leiden door zijn aandriften. Traditioneel wordt in de Advaita steeds gewaarschuwd tegen het door elkaar halen van niveaus, bijvoorbeeld als iemand zegt: “Ik ben verlicht en ik mag alles.” Dan haal je de niveaus van het absolute en het relatieve door elkaar en krijg je de grootste problemen. Ook al zegt de persoon in kwestie dat hij er geen last van heeft, dan krijgen anderen er wel last van. De wet van oorzaak en gevolg gaat door op het alledaagse vlak, ook al zit je daar niet meer vast. Openheid betekent ook openheid voor wat mensen ervaren, voor wat je wereldse manifestatie voor anderen tot gevolg heeft.
Een vrouw kreeg een kind van Bhagwan Rajneesh (Osho) destijds, maar hij wilde er niets mee te maken hebben en zei tegen de vrouw: “Het is jouw karma.” …

Maak je je niet afhankelijk van een ander, bij het ontplooien van je seksuele energie?
Dat hangt ervan af hoe het gaat. Als je vindt dat je seksuele energie zich moet ontplooien, in de richting van iemand anders van wie je afhankelijk zou kunnen worden, dan maak je je afhankelijk. Als alles is opgelost in de heldere eenheid is dit alles niet meer op deze wijze aanwezig. Alles is opgenomen in het grote geheel, dat niet verschillend is van jouZelf. Daar wordt niets uitgesloten, alles kan zich daar ontplooien op een onproblematische wijze. De gevoelskwaliteit van die eigen sfeer is ananda, gelukzaligheid zonder grenzen.

In de sfeer van eenheid kunnen dus de energieën zich ontplooien, of niet ontplooien?
Dat zie je wel. Niets moet. Als die sfeer van non-dualiteit er maar is.

Hoe zit het dan met het gebruik van de seksuele energieën om dichter bij de eenheid te komen?
De tantrische weg vooronderstelt een besef van eenheid. Alleen van daaruit kan het goed gaan. Als dat er niet is, is de beweging stuurloos en is er een grote kans dat de beweging in een cirkel blijft gaan. Vanuit de non-dualiteit, het geheel, krijgt alles zijn natuurlijke plaats. Niets hoeft op een bepaalde wijze te gaan, van tevoren te worden geregeld.

Er is een weerstand in mij tegen het open komen. Een leven lang is dat vermeden.
Je leert wel snel. Je hebt het in principe door en dat is het belangrijkste. Je weet: wanneer er een kleine bres in de dijk is, is de zee niet meer te houden.