Patrul Rinpoche

De van zichzelf bevrijde geest

Yoga, als weg naar zelfrealisatie, is niet beperkt tot India. De tantrische praktijken van het Tibetaans boeddhisme worden ook yoga genoemd en de grote meesters ook yogi’s. Dit gedicht van Patrul Rinpoche stamt uit de traditie van het Tibetaans boeddhisme, een vorm van Mahâyâna boeddhisme dat niet alleen in Tibet maar ook in naburige landen beleden wordt.
In deze beide vormen van boeddhisme neemt het begrip Leegte (Shûnyatâ) een belangrijke plaats in. In het Mahâyâna boeddhisme wordt gezegd dat alle levende en niet levende wezens niet in staat zijn om op zichzelf te bestaan. Ze kunnen slechts bestaan bij de gratie van het feit dat de totaliteit, het Ene, bestaat. Dit Ene ligt voorbij alle onderscheidingen en je kunt er ook geen empirische vorm aan toeschrijven. Dit was voor deze boeddhistische scholen aanleiding om het Leegte te noemen. Deze benaming moet echter geen aanleiding geven tot een nihilistische interpretatie, want het is juist Leegte dat alle verschijnselen doordringt en hun bestaan mogelijk maakt.
Over het begrip Leegte zijn er in het boeddhisme vele filosofische verhandelingen geschreven. Via het beoefenen van yoga is er echter in de eigen ervaring een directe weg mogelijk naar Leegte. Zoals in het gedicht gezegd wordt: “Kijk zonder je te laten begoochelen in je eigen hart en hou dat vol zonder je af te laten leiden.”
Leegte is Dat wat overblijft nadat je je identificatie met lichaam, geest en ego hebt laten varen. Leegte is eenheid met de onuitsprekelijke Realiteit die altijd bestaat en die gekenmerkt wordt door de afwezigheid van alle tegenstellingen. Ook Leegte en de wereld zijn niet verschillend, als de wereld maar gezien wordt voor wat ze werkelijk is: Leegte.

In Leegte is er geen eigenbelang,
Eigenbelang ontstaat tengevolge van verwarring.
Kijk zonder je te laten begoochelen in het hart van degene die zijn eigenbelang vooropstelt.
Kijk en hou dat vol zonder je af te laten leiden,
Het eigenbelang lost op en verandert in Leegte.
Blijf voortdurend in deze lege staat,
Dat is de totale reiniging van eigenbelang.
Er bestaat geen hogere vorm van onbaatzuchtigheid.
Hoe wonderbaarlijk is dit alles voor de yogi die dit realiseert!

In Leegte is er geen boosheid,
Boosheid ontstaat tengevolge van verwarring.
Kijk zonder je te laten begoochelen in het hart van degene die zich boos voelt.
Kijk en hou dat vol zonder je af te laten leiden,
De boosheid lost op en verandert in Leegte.
Blijf voortdurend in deze lege staat,
Dat is de totale reiniging van boosheid.
Er bestaat geen hogere vorm van geduld.
Hoe wonderbaarlijk is dit alles voor de yogi die dit realiseert!

In Leegte is er geen afleiding,
Afleiding ontstaat tengevolge van verwarring.
Kijk zonder je te laten begoochelen in het hart van degene die afgeleid wordt.
De afleiding lost op en verandert in Leegte.
Blijf voortdurend in deze lege staat,
Dat is de totale reiniging van afleiding.
Er bestaat geen hogere vorm van concentratie.
Hoe wonderbaarlijk is dit alles voor de yogi die dit realiseert!

Gedicht vertaald uit: The essential Mystics van Andrew Harvey, Harper San Francisco.

(J.C.)